پژوهشگران دانشگاه تهران موفق به ساخت نانوجاذبی شدهاند که قادر است مقادیر کم فلزات سنگین را در نمونه‌های آب و مواد غذایی اندازه‌گیری کند. این نانوجاذب خاصیت مغناطیسی داشته و قابلیت استفاده‌ی مجدد را برای کاربر امکان پذیر می‌کند. از نتایج این تحقیقات می‌تو
دانشگاه تهران: اندازه‌گیری میزان فلزات سنگین در نمونه‌های غذایی
فلزات سنگین سمی، مانند سرب و کادمیوم، می‌توانند به تدریج در بدن انسان (عمدتاً در کبد و کلیه) تجمع یافته و به سلامت او آسیب برساند. نوزادان، به دلیل سیستم‌های کلیوی نابالغ خود، نسبت به این عناصر آسیب پذیرتر بوده و تحمل کمتری در برابر این عناصر غیر ضروری از خود نشان می‌دهند. یکی از راه‌های ورود این فلزات به بدن انسان از طریق مصرف روزانه‌ی آب و غذاست. بنابراین، نظارت بر غلظت سرب و کادمیوم در نمونه‌های آب و غذا بسیار مهم است.
هدف این پژوهش تهیه نانوجاذب مغناطیسی با پوشش مناسب و بررسی کاربرد آن در پیش تغلیظ و اندازه‌گیری مقادیر بسیار اندک فلزات در نمونه‌های مختلف آب و نمونه‌های غذایی بوده است.
دکتر ملیحه داودآبادی فراهانی، مجری این طرح، در خصوص مزیت‌های نانوجاذب سنتز شده عنوان کرد: «فرایند استخراج با جاذب‌های مغناطیسی قابلیت جداسازی‌های نمونه‌ها را، حتی به صورت گزینشی، فراهم می‌آورند. از طرفی عدم نیاز به فرایند زمان بر سانتریفوژ و صاف‌کردن محلول و سرعت و ضریب تغلیظ بالا از دیگر فواید بکارگیری این نانوجاذب‌هاست. ضمن اینکه این ذرات پس از جمع‌آوری و اصلاح (در صورت لزوم) قابلیت استفاده‌ی مجدد را خواهند داشت.»
وی در ادامه افزود: «جداسازی به کمک نانوجاذب‌ها دارای دقت و حساسیت بالایی بوده و می‌تواند برای اندازه‌گیری فلزات مختلف درنمونه‌ها با حجم بالا و حاوی مقادیر ناچیز از این گونه‌ها بکار رود. از این روش می‌توان در صنایع تصفیه‌ی آب و یا برای پیش تغلیظ و اندازه‌گیری فلزات مختلف در ماتریس‌های متفاوت استفاده نمود.»
به گفته‌ی این محقق، در این کار نانوذرات مغناطیسی آهن توسط سیلیکا و سورفکتانت آنیونی سدیم دودسیل سولفات پوشش داده شدهاند. این نانوجاذب‌ها برای پیش تغلیظ و اندازه‌گیری همزمان مقادیر بسیار کوچک کادمیوم و سرب در نمونه‌های مختلف آب و شیر خشک، با روش استخراج فاز جامد به کار رفته‌اند. میزان فلزات جذب شده با دستگاه جذب اتمی تعیین شده است. تأثیرpH محیط، نوع و حجم شوینده، مقدار جاذب، زمان استخراج، شرایط واجذب و ظرفیت جاذب از موارد بررسی و بهینه شده در این کار است.
این تحقیقات از همکاری دکتر ملیحه داودآبادی فراهانی- دانش آموخته‌ی دانشگاه تهران- و دکتر فرزانه شمیرانی- عضو هیأت علمی دانشگاه تهران- به دست آمده و نتایج آن در مجله‌ی Journal of AOAC International (جلد ۹۷، شماره ۶، سال ۲۰۱۴، صفحات ۱۶۸۲ تا ۱۶۸۸) چاپ شده است.
هدف این پژوهش تهیه نانوجاذب مغناطیسی با پوشش مناسب و بررسی کاربرد آن در پیش تغلیظ و اندازه‌گیری مقادیر بسیار اندک فلزات در نمونه‌های مختلف آب و نمونه‌های غذایی بوده است.
دکتر ملیحه داودآبادی فراهانی، مجری این طرح، در خصوص مزیت‌های نانوجاذب سنتز شده عنوان کرد: «فرایند استخراج با جاذب‌های مغناطیسی قابلیت جداسازی‌های نمونه‌ها را، حتی به صورت گزینشی، فراهم می‌آورند. از طرفی عدم نیاز به فرایند زمان بر سانتریفوژ و صاف‌کردن محلول و سرعت و ضریب تغلیظ بالا از دیگر فواید بکارگیری این نانوجاذب‌هاست. ضمن اینکه این ذرات پس از جمع‌آوری و اصلاح (در صورت لزوم) قابلیت استفاده‌ی مجدد را خواهند داشت.»
وی در ادامه افزود: «جداسازی به کمک نانوجاذب‌ها دارای دقت و حساسیت بالایی بوده و می‌تواند برای اندازه‌گیری فلزات مختلف درنمونه‌ها با حجم بالا و حاوی مقادیر ناچیز از این گونه‌ها بکار رود. از این روش می‌توان در صنایع تصفیه‌ی آب و یا برای پیش تغلیظ و اندازه‌گیری فلزات مختلف در ماتریس‌های متفاوت استفاده نمود.»
به گفته‌ی این محقق، در این کار نانوذرات مغناطیسی آهن توسط سیلیکا و سورفکتانت آنیونی سدیم دودسیل سولفات پوشش داده شدهاند. این نانوجاذب‌ها برای پیش تغلیظ و اندازه‌گیری همزمان مقادیر بسیار کوچک کادمیوم و سرب در نمونه‌های مختلف آب و شیر خشک، با روش استخراج فاز جامد به کار رفته‌اند. میزان فلزات جذب شده با دستگاه جذب اتمی تعیین شده است. تأثیرpH محیط، نوع و حجم شوینده، مقدار جاذب، زمان استخراج، شرایط واجذب و ظرفیت جاذب از موارد بررسی و بهینه شده در این کار است.
این تحقیقات از همکاری دکتر ملیحه داودآبادی فراهانی- دانش آموخته‌ی دانشگاه تهران- و دکتر فرزانه شمیرانی- عضو هیأت علمی دانشگاه تهران- به دست آمده و نتایج آن در مجله‌ی Journal of AOAC International (جلد ۹۷، شماره ۶، سال ۲۰۱۴، صفحات ۱۶۸۲ تا ۱۶۸۸) چاپ شده است.
