پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای: ساخت آزمایشگاهی نانوذراتی با خواص نوری عالی

محققان پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای طی تحقیقاتی به تولید آزمایشگاهی نانوذراتی دست یافتند که از خواص نوری بسیار مطلوبی برخوردار است. این نانوذرات به شکل کلوئیدی تولید شده و طبق بررسی‌ها در بازه‌ی زمانی طولانی، پایداری خود را حفظ می‌کنند.

نانوذرات کلوئیدی اکسید آلومینیوم در حوزه‌ها و صنایع مختلفی از جمله هوافضا، لیزر، سلول‌های خورشیدی، ساخت ترانزیستورها و نانوپزشکی کاربرد دارند. در بین شکل‌های مختلف، شکل کلوئیدی آن‌ها از قابلیت‌ها و ویژگی‌های درخور توجهی برخوردار است و شکل، اندازه و خواصی که از آن‌ها در مقیاس نانو انتظار می‌رود به خوبی قابل کنترل است. تا کنون تحقیقاتی در زمینه‌ی تولید نانوذرات کلوئیدی اکسید آلومینیوم با پایداری مناسب در شکل، خواص و سایر مشخصه‌ها در ایران صورت نگرفته است.
به گفته‌ی دکتر مرتضی ساسانی قمصری، مجری طرح، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی تولید نانومواد، پایداری خواص آن‌ها در دراز مدت است. ریشه‌ی این مشکلات در اختلاف زیاد بین انرژی سطحی و حجمی نانوذرات است. این سد انرژی در کنار عواملی همچون اختلاف دانسیته‌ی بار الکتریکی سطحی، نوع و دانسیته اتم‌های سطحی، که متأثر از شکلواره ذرات بوجود آمده است، باعث می‌شود تا به سادگی نتوان به یک کلوئید پایدار رسید. این موانع در کنار موانعی همچون پیدایش کمپلکس‌های پایدار شیمیایی در شرایط غیر کنترل شده، مانع پیدایش نانوذرات کلوئیدی آلومینا شده و لذا انتخاب یک روش مطمئن برای حصول نتیجه مطلوب کار مهمی است.
در این طرح از روش سل-ژل برای تهیه نانو ذرات اکسید آلومینیوم استفاده شده است. جهت دستیابی به بهترین نتایج، ابتدا بهینه سازی شرایط انجام این فرایند صورت گرفته است. سپس پایدارسازی سل تهیه شده از این ماده مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته است. برای بررسی نانوذرات تهیه شده از روش‌های مختلفی نظیر دستگاه‌های FTIR,XRD، SEM، PL و HRTEM استفاده شده است.
بدین ترتیب نانوذراتی تولید شده است که از یک طرف، از پایداری بسیار بالایی برخوردار بوده و از طرف دیگر، خواص نوری مناسبی دارند و می‌توان از آن‌ها در تولید تجهیزات نوری استفاده کرد.

filereader.php?p1=main_4c5bde74a8f110656
تصویر میکروسکوپ الکترونی به همراه طیف نشری از ذرات کلوئیدی اکسید آلومینیم

با توجه به خاصیت نوری قابل ملاحظه‌ی نانوذرات تولید شده انتظار می‌رود با تکمیل آزمایش‌ها و دستیابی به تولید انبوه این نانوذرات بتوان گام مؤثری در توسعه‌ی فناوری نانو در حوزه‌ی پزشکی، الکترونیک و فتونیک برداشت.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مرتضی ساسانی قمصری، دکتر عباس مجد آبادی، اعضای هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، دکتر محمد حسین مجلس آرا، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، محمد رضا گائینی و پژوهشگرانی از دانشگاه یون سئی کره‌ی جنوبی است. نتایج این کار در مجله‌ی Journal of The American Ceramic Society (جلد ۹۸، شماره ۶، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۸۱۸ تا ۱۸۲۲) منتشر شده است.