سنندج: گامی به سوی حذف آلاینده‌های آلی از آب و پساب‌های شهری و صنعتی

پژوهشگران مرکز تحقیقات بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کردستان، در طرحی تحقیقاتی اقدام به ساخت نانوکاتالیست‌هایی نمودند که در حضور نور طبیعی خورشید قادر است آلاینده‌های آلی را با بازده بالایی از آب حذف نماید. این نانوکاتالیست از مزایایی همچون قیمت کم، توان

مواد هیومیکی (HS) بخش عمده‌ای از آلاینده‌های آلی طبیعی هستند که از تخریب میکروبی بافت‌ها گیاهی و حیوانی ایجاد می‌شوند. ورود مقادیر زیاد این آلاینده‌ها به منابع آب منجر به ایجاد اثرات نامطلوب بر کیفیت آب، مثل رنگی کردن آن و ایجاد طعم و بو خواهد شد. از طرفی واکنش این مواد با کلر، ترکیبات سرطانزایی را تولید می‌کند که بهداشت و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. مشکلات بهره‌برداری مثل گرفتگی فیلترها در تصفیه خانه‌های آب، از دیگر معضلات حضور این آلاینده‌ها در منابع آبی است.
از این رو محققان در این طرح به دنبال روشی بوده‌اند که بتوانند این مواد را با راندمان بالایی از نمونه‌های مورد آزمایش حذف نمایند.
به گفته‌ی دکتر مهدی صفری، در دهه‌ی گذشته فرایند‌های فوتوکاتالیستی به عنوان روشی کارامد جهت از بین بردن ترکیبات آلی از محلول‌ها آبی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به همین دلیل اکسید‌های فلزی نیمه هادی نظیر اکسید روی و یا تیتانیا به عنوان کاتالیست‌هایی پرکاربرد در این فرایند‌ها معرفی شده‌اند.
صفری در توضیح مطالعات صورت گرفته عنوان کرد: «در این طرح نیز تلاش شد تا از نانوکاتالیست‌های آزمایشگاهی سنتز شده با قابلیت‌های بهبود یافته جهت حذف آلاینده‌ی آب استفاده شود. برای این منظور از نانوذرات اکسید روی آلایش شده با اکسید مس، بعنوان نانوکاتالیست و از نور خورشید بعنوان منبع طبیعی انرژی نور استفاده گردید.»
نتایج این مطالعه نشان داده که نانوکاتالیست سنتز شده می‌‌تواند آلاینده‌های آلی موجود در آب را با کارایی بالایی حذف نماید. همچنین به دلیل استفاده از نور خورشید و بهینه سازی نانوکاتالیست سنتز شده هزینه‌های عملیاتی تا حدود زیادی کاهش می‌یابد.
با تکمیل مراحل تحقیقاتی و دستیابی به تولید انبوه می‌توان از این نانوکاتالیست در تصفیه‌ی آب و فاضلاب شهری و پساب‌های صنعتی بهره گرفت.
این نانوکاتالیست‌ها به روش هیدورترمال ساخته شده و توسط روش‌های FTIR، XRD و SEM مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. عوامل مؤثر در فرایند نظیر pH ابتدایی، میزان کاتالیست و غلظت اولیه‌ی مواد آلاینده از جمله موارد بررسی شده بر میزان بازده فرایند بوده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌ها دکتر مهدی صفری- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان و همکارانش است که نتایج آن در مجله‌ی Environmental Science and Pollution Research(جلد ۲۲، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۶۸۷۵ تا ۱۶۸۸۰) به چاپ رسیده است.