محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی تهران در طرحی تحقیقاتی، سامانه‌ای ترکیبی از نانوذرات و نوعی واکسن را طراحی کرده‌اند که می‌تواند سرطان پستان را در مقایسه با روش‌های درمانی متداول با کارایی بالاتری کنترل و درمان کند. کاربرد این سامانه در موش‌های آزمایشگاهی نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای را به دنبال داشته است.
امکان درمان سرطان پستان با روشی ترکیبی
سرطان پستان یا سرطان سینه به نوعی سرطان گفته می‌شود که از بافت پستان آغاز می‌شود. متأسفانه در کشور ما اوج فراوانی سرطان پستان در بین زنان در دهه‌ی چهار و پنج عمرشان است که طبق گفته‌ی بسیاری از پزشکان یک دهه پایین‌تر از آمارهای جهانی است. روش‌های درمان سرطان پستان به دو نوع اصلی درمان موضعی و درمان موضعی تقسیم‌بندی می‌شوند. اثربخشی ضد توموری روش‌های ایمنی درمانی و یا درمان‌های متداول به‌طور قابل‌توجهی تحت اثر ریزمحیط سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی تومور قرار دارد. اما عموماً حضور چند عامل تضعیف‌کننده‌ی سیستم ایمنی در ریز محیط تومور مانع اصلی نتیجه‌ی مطلوب در شیوه‌های درمان سرطان است. ازآنجاکه آدنوزین یکی از عوامل اصلی در سرکوب سیستم ایمنی تومور است، لذا با هدف قرار دادن مولکول‌های تولید آن مانند CD73 می‌توان به یک نتیجه‌ی بالینی بهتر دست یافت.
دکتر فرهان جدیدی نیارق در معرفی سامانه دارویی طراحی شده عنوان کرد: «باتوجه به عدم وجود روش‌های درمانی مؤثر برای درمان سرطان پستان تصمیم گرفته شد که یک سیستم ترکیبی ایجاد شود تا به درمان هرچه بهتر این بیماری نزدیک‌تر شویم. این سیستم با استفاده از واکسن سلول دندرتیک بارگیری شده با لیزات تومور به همراه نانوذرات کیتوزان-لاکتات بارگیری شده با مولکول‌های siRNA ضد مولکول CD73 طراحی شده است. این سیستم ترکیبی جهت درمان موش‌های مبتلا به سرطان پستان مورد ارزیابی قرار گرفته است.»
به گفته‌ی جدیدی نیارق، مطالعات آزمایشگاهی در فاز حیوانی حاکی از این است که استفاده از نانوذرات بارگیری شده با مولکول‌های siRNA منجر شده میزان مهار پاسخ‌های ایمنی ضد تومور در ریزمحیط تومور کاهش یابد. در نتیجه‌ی این امر واکسن سلول‌های دندرتیک توانسته‌اند با کارایی بیشتری پاسخ‌های ایمنی ضدتومور را تحریک نماید. در مجموع این روش درمان ترکیبی به طور مؤثری رشد سرطان پستان در موش‌های آزمایشگاهی را کاهش داده است.
وی در ادامه افزود: «همچنین طبق نتایج حاصل شده این درمان ترکیبی توانسته حتی در برخی موش‌ها تومور ایجاد شده را به طور کامل پاک‌سازی نماید. علاوه بر این، درمان ترکیبی بهصورت قابل توجهی طول عمر موش‌ها را افزایش داده است. درعین‌حال، بایستی خاطرنشان نمود که درمان ترکیبی پیشنهادی هیچ اثر جانبی نیز بر روی موش‌ها بهجا نگذاشته است.»
با توجه به این نتایج مثبت، امید می‌رود که پس از انجام مطالعات گسترده در کارآزمایی‌های بالینی و تأیید کارایی این روش در انسان، بتوان از این روش درمان ترکیبی در درمان سرطان پستان استفاده نمود.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های فرهاد جدیدی نیارق- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز- دکتر فاطمه اطیابی- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- علی رستگاری- دانشجوی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران- و همکارانشان است. نتایج این کار در مجله‌ی Journal of Controlled Release با ضریب تأثیر ۷/۴۴۱ (جلد ۲۴۶، سال ۲۰۱۷، صفحات ۴۶ تا ۵۹) به چاپ رسیده است.
