محققان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در طرحی پژوهشی، نانوحامل داروی ضدسرطانی را سنتز نموده‌اند که منجر به کاهش دوز مصرفی دارو و در نتیجه کاهش عوارض جانبی آن خواهد شد. این نانوحامل‌ها از جنس نانوذرات مغناطیسی زیست سازگاری هستند که دارو را با هدایت یک میدان مغناطیسی خارجی به بافت هدف منتقل خواهند کرد.
نانوذرات مغناطیسی، گزینه‌ای مناسب در هدف درمانی سلول‌های سرطانی
با توجه به اهمیت هدف درمانی به خصوص در بیماری‌هایی مانند سرطان، کاربرد نانوذرات به عنوان حامل دارو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است. در هدف درمانی مغناطیسی، داروهایی با درجه سمیت بالا به حامل زیست سازگار نانو ذرات متصل می‌شوند و سپس وارد جریان خون شده و توسط میدان مغناطیسی خارجی در بافت هدف تجمع پیدا می‌کنند. پس از جمع شدن دارو در بافت هدف، با فعالیت آنزیمی و یا تغییر شرایط محیطی دارو در بافت آزاد می‌شود. هدف از این عمل، کاهش مقدار توزیع سیستمیک دارو و پایین آوردن دوز مورد نیاز به منظور کاهش عوارض جانبی است.
دکتر فاطمه فرجادیان در معرفی رویکرد اصلی کار پژوهشی انجام شده عنوان کرد: «داروی متوتروکسات از دسته‌ی داروهای ضد سرطان، ضد متابولیسم و سرکوب کننده‌ی ایمنی است. در این طرح، هدف درمانی متوتروکسات با استفاده از نانوذرات مغناطیسی اصلاح شده با گروه‌های هیدروکسیله متصل شده به دارو و آزادسازی دارو وابسته به pH محیط بررسی گردیده است. میزان اثر بخشی حامل معرفی شده در مرگ و میر سلول سرطانی در رده‌ی سلول‌های سرطان پستان از دیگر موارد ارزیابی شده در این طرح است.»
فرجادیان در ادامه در خصوص نتایج استفاده از نانوحامل طراحی شده عنوان کرد: «همواره در کاربرد داروهای ضد سرطان، عوارض جانبی به عنوان بزرگترین مشکل توجه محققین را به خود جلب کرده است. در مطالعات آزمایشگاهی با توجه به کاربرد نانوذرات مغناطیسی به عنوان حامل دارو و آزادسازی داروی متوتروکسات تنها با تغییر pH، این مشکل تا حد زیادی رفع شد. در واقع با توجه به پایین تر بودنpH بافت سرطانی نسبت به بافت سالم، آزاد سازی عموماً در بافت سرطانی انجام می‌گردد که منجر به مرگ سلول سرطانی خواهد شد و بافت‌های سالم نیز آسیب کمتری خواهند دید. از طرفی طبق نتایج مطالعات سلولی، نانوذرات اصلاح سطح شده کاملاً زیست سازگار هستند و زمانی که دارو به آن‌ها متصل می‌شود، خاصیت ضد سرطانی بیشتری را نسبت به داروی آزاد از خود نشان می‌دهند.»
شایان ذکر است که در این طرح، نانوذرات زیست سازگار آبدوست یا همان نانوحامل‌های دارویی با هزینه‌ی بسیار پایین تولید شده است.
این طرح پژوهشی از همکاری دکتر فاطمه فرجادیان، پرفسور سلیمان محمدی سامانی-اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز (مرکز تحقیقات علوم دارویی-دانشکده داروسازی)- و سحر قاسمی-کارشناس ارشد نانوشیمی از دانشگاه کاشان- حاصل شده است. نتایج این کار در مجله‌ی International Journal of Pharmaceutics با ضریب تأثیر ۳/۹۹۴ (جلد ۵۰۴، سال ۲۰۱۶صفحات ۱۱۰ تا ۱۱۶) منتشر شده است.
