پژوهشگران دانشگاه ولیعصر رفسنجان نمونه‌ای آزمایشگاهی از یک زیست حسگر را طراحی کرده‌اند که می توان آن را جهت تشخیص زودهنگام سرطان پروستات به کار گرفت. این زیست حسگر دارای حساسیت و سرعت بالایی است و هزینه‌ی ساخت پایینی دارد. با تکمیل مطالعات و امکان تولید انبوه، می‌توان از زیست حسگر تهیه شده در مراکز درمانی و تشخیص‌های کلینیکی استفاده کرد.
گامی به سوی تشخیص زودهنگام سرطان پروستات
سرطان پروستات رایج‌ترین سرطان در بین مردان است و در سال‌های اخیر به شدت تلاش شده تا روش‌های نوین و تأثیرگذار درمانی، برای رهایی‌بخشی بیماران مبتلا به آن، ارائه شود. با وجود پیشرفت‌های فراوان در تشخیص این سرطان، همچنان تشخیص قطعی، سریع و آسان سرطان پروستات نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. در این طرح نیز محققان تلاش کرده‌اند تا با به کارگیری روش‌های الکتروشیمیایی برای دستیابی به این مهم گام بردارند.
دکتر اسماعیل حیدری بفروئی، در خصوص تحقیقات انجام شده در این طرح چنین توضیح داد: «هدف ما ارائه‌ی ابزاری به منظور اندازه‌گیری نشانگر آنتی ژن اختصاصی پروستات جهت تشخیص زود هنگام، بدون درد، سریع و آسان سرطان پروستات بود. بدین منظور، ساخت زیست حسگری بر پایه‌ی آپتامر DNA جهت تشخیص و معرفی عوامل بالینی تعیین کننده‌ی پیش آگهی در افراد مشکوک به این بیماری در دستور کار قرار گرفت. تلاش اصلی ما طراحی زیست حسگری با امکان به کارگیری در مراکز درمانی و تشخیص‌های کلینیکی بوده است.»
وی در ادامه به برخی ویژگی‌های برجسته‌ی این زیست حسگر اشاره کرد و گفت: «آپتاحسگر طراحی شده دارای حد تشخیص بسیار پایین و محدوده‌ی خطی وسیعی است. همچنین از تکرارپذیری، تکثیرپذیری، پایداری و حساسیت بالایی برخوددار است.»
حیدری بفروئی در خصوص مواد به کار رفته در ساخت این زیست حسگر عنوان کرد: «نشانگر زیستی این بیماری، آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) است. به همین دلیل در این زیست حسگر از آپتامر اختصاصی PSA (جایگزین آنتیبادی) استفاده شده است. همچنین در نمونه‌ی طراحی شده از نانوصفحات rGO، نانولولههای کربنی چند دیواره (MWCNTs) و نانوذرات طلا (AuNPs) با هدف افزایش سطح و هدایت الکتریکی نیز استفاده شده است.»
طبق گفته‌های حیدری بفروئی، به منظور بررسی کارایی نمونه طراحی شده، این آپتاحسگر در اندازه‌گیری PSA پنج نمونه‌ی خونی افراد مبتلا به سرطان پروستات به کار گرفته شده و با روش آزمایشگاهی ایمونورادیومتری مقایسه شده است. نتایج مقایسههای انجام شده نشاندهندهی کاربردپذیری آپتاحسگر ساخته شده در آنالیز نمونه‌های خون افراد مشکوک به سرطان پروستات بوده است.
این پژوهش از همکاری اسماعیل حیدری بفروئی- عضو هیأت علمی دانشگاه ولیعصر رفسنجان- و نازگل‌السادات شمس زاده- دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی تجزیه دانشگاه ولیعصر رفسنجان- حاصل شده است. نتایج این کار در مجله‌ی Biosensors and Bioelectronic با ضریب تاثیر ۷٫۴۷ (جلد ۹۱، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۸۴ تا ۲۹۲) منتشر شده است.
