بهبود باروری گله گوسفند با به کارگیری فناوری نانو و ترکیبات مؤثر بر انرژی اسپرم و بهبود عملکرد میتوکندری، از اهداف طرحی است که مهدیه مهدی‌پور آن را به اتمام رسانده است.
بهبود باروری گله گوسفند با به کارگیری فناوری نانو
مهدیه مهدی پور با مدرک دکتری تخصصی از دانشگاه تبریز در رشته مهندسی کشاورزی – علوم دامی – فیزیولوژی دام – تولیدمثل به بررسی یک عامل مؤثر بر انرژی اسپرم (روزیگلیتازون) به همراه یک ترکیب هدفمند میتوکندریایی (mito PBN) به صورت نانو شده بر بهبود ویژگی‌های بیوشیمیایی و میکروسکوپی اسپرم گوسفند بعد از فرایند انجماد و یخ گشایی پرداخته است.
وی که مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه گرگان در رشته علوم دامی گرفته است، در دانشگاه شهید باهنر کرمان هم دوره کارشناسی خود را در رشته علوم دامی گذرانده است.
مهدی پور پژوهشگر دوره پسا دکتری از دانشگاه تبریز و در رشته علوم دامی، درباره این طرح توضیح داد: به منظور حفظ دام‌های بومی و جلوگیری از انقراض این ذخایر ژنتیکی ارزشمند، لازم است که بخشی از تحقیقات در زمینه به کارگیری روش‌های مطلوب حفظ و انتقال این ژن‌ها به نسل‌های آینده اختصاص پیدا کند. لذا می‌توان با بهبود روش‌های نگهداری اسپرم به این هدف رسید.
وی تأکید کرد: انجماد منی یک فناوری مهم به منظور حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی تلقی می‌شود. اسپرم‌های منجمد شده به منظور تلقیح مصنوعی باید از کیفیت لازم برخوردار باشند، بنابراین فرآیند انجماد اسپرم، فناوری دقیق و ماهران‌های است که طی چند دهه اخیر به منظور بهبود آن فعالیت‌های عمده‌ای صورت گرفته است، اما کماکان مقدار بازیافت اسپرم پس از انجماد کافی نیست و باید بهبود یابد.
مهدی پور درباره مزایای انجماد اسپرم توضیح داد: مزیت انجماد اسپرم جلوگیری از کاهش زنده‌مانی اسپرم در طی یک دوره زمانی طولانی مدت است. تلقیح مصنوعی به عنوان مهم‌ترین تکنیک برای اصلاح ژنتیکی حیوانات ارائه شده که به وسیله آن تنها با چند رأس حیوان نر انتخابی می‌توان هزاران حیوان ماده را در سال تلقیح نمود.
وی ادامه داد: از دیگر کاربرد‌های اساسی و مهم این کار، می‌توان به بارور نمودن تعداد زیادی ماده با استفاده از اسپرم نر‌های با نژاد برتر، کاهش هزینه‌های مربوط به نگهداری نر‌ها، ایجاد مخازن ژنی، انتقال آسان مایع منی از مراکز تولید به دورترین مکان‌ها، تضمین بقای نر‌های منحصر به فرد و جلوگیری از انقراض نسل نژاد‌های برتر اشاره کرد. همچنین کاهش بیماری‌های تولیدمثلی و افزایش بازدهی ژنتیکی از فواید تلقیح مصنوعی با اسپرم منجمد شده است.
این محقق و پژوهشگر درباره تلقیح مصنوعی توضیح داد: تلقیح مصنوعی یک تکنولوژی تولیدمثلی است که در آن از بهترین نر‌های پرورشی استفاده مؤثر می‌شود. برای داشتن یک تلقیح مصنوعی موفق، عوامل متعددی تأثیر‌گذار است که یکی از اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین آن‌ها دسترسی به اسپرم‌های بارور بعد از فرآیند انجماد ذوب است چرا که متأسفانه، اسپرم‌ها در طی فرایند انجماد یخ گشایی آسیب می‌بینند.
مهدی پور تصریح کرد: در این طرح استفاده از فناوری نانو، باعث می‌شود که ماده مورد نظر به صورت بهینه و آرام وارد اسپرم شده و در نتیجه از استرس ایجاد شده توسط ورود ناگهانی ماده به محیط و درنهایت شوک اسپرم، جلوگیری می‌شود. از طرفی دیگر، در این پژوهش، از روزیگلیتازون جهت نگهداری اسپرم به صورت سرد‌سازی شده استفاده می‌شود که در تحقیقات مختلف، اثرات محافظتی بسیار قوی در محافظت از اسپرم نشان داده است.
وی در خصوص اهداف این طرح گفت: بهبود باروری گله گوسفند با به کارگیری فناوری نانو و ترکیبات مؤثر بر انرژی اسپرم و بهبود عملکرد میتوکندری، استفاده از فناوری نانو در جلوگیری از ورود ناگهانی ماده یا آنتی‌اکسیدان به اسپرم و کاهش شوک ناشی از آن از اهداف این طرح است.
این پژوهشگر اضافه کرد: ۱۲ دی ماه ۹۹ طرح را به سامانه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور ارسال کردم که در اسفند ماه تصویب شد اما نهایی‌سازی آن تا خردادماه سال بعد به طول انجامید و در نهایت مطابق تعهد توانستم طرح را به پایان برسانم. متأسفانه در خلال انجام طرح، موادی را برای آزمایش خریداری کردم که تقلبی بود و فقط حدود ۴ ماه طول کشید تا بتوانم مواد اصلی را پیدا و تهیه کنم و همین موضوعات به افزایش زمان تحقیق، منجر شد.
وی در پایان خاطر نشان کرد: این طرح به دستیابی به فناوری‌های مناسب جهت بهبود راندمان تولید مثل و کاربرد ژن‌های کاندید مؤثر برعملکرد در گوسفند و بز و گاو میش بومی کشور نیز کمک می‌کند.
