علی اسفندیاری در حاشیه چهاردهمین نمایشگاه نانو در جمع خبرنگاران با بیان اینکه ستاد اپتیک و کوانتوم تصمیم گرفت در این دوره از نمایشگاه نانو که همزمان با نمایشگاه صنعت برگزار شد، حضور داشته باشد، افزود: این نمایشگاه عرصه‌ای برای تعامل میان صنعتگران، دانشگاهیان و فناوران است و از این رو بازه زمانی بازه بسیار جذابی بود، از این رو تلاش کردیم که شرکت‌ها و تیم‌های فعال در حوزه اپتیک، لیزر و کوانتوم در این نمایشگاه حاضر شوند تا هم بازدیدکنندگان با فعالیت این شرکت‌ها آشنا شوند و هم صاحبان فناوری با یکدیگر تعامل داشته باشند.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اپتیک و کوانتوم: برای اولین بار است که شرکت‌های حوزه اپتیک و لیزر در نمایشگاه نانو حضور دارند
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اپتیک و کوانتوم سطح فناوری‌های تولیدشده حوزه اپتیک را ۶ تا ۸ و محصولات حوزه کوانتوم را بین ۲ تا ۴ دانست و گفت: به‌منظور ترسیم نقشه راه حوزه کوانتوم، تدوین سند راهبردی این حوزه کوانتوم در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه این برای اولین‌بار است که شرکت‌های حوزه اپتیک و لیزر در نمایشگاه نانو حضور دارند، ادامه داد: در سال‌های گذشته دستاوردهای شرکت‌های این حوزه در نمایشگاهی تحت عنوان اپتیک و لیزر عرضه می‌شدند، ولی فعالان این عرصه با تاکید بر فناوری‌های فوتونیک و لیزر و اپتیک همراه با فناوری‌های مبتنی بر کوانتوم که در حال حاضر اشتراکات زیادی با فناوری‌های نوری یا اپتیکی دارند، در این نمایشگاه حضور یافته‌اند.
اسفندیاری با بیان اینکه ۳ تا ۴ شرکت فعال در حوزه کوانتوم و ۱۵ شرکت در حوزه اپتیک، فوتونیک و لیزر دستاوردهای خود را در نمایشگاه نانو عرضه کرده‌اند، ادامه داد: در این نمایشگاه از تیم‌هایی با یک محصول تا شرکت‌های صادراتی حاضر شدند، ولی نکته حائز اهمیت این تیم‌ها دارا بودن بخش‌های تحقیق و توسعه قوی است و می‌توانند میزبان بسیاری از پژوهشگران و فناوران و شرکت‌های کوچک باشند.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اپتیک و کوانتوم. یکی از چالش‌های موجود در حوزه دانش‌بنیان‌ها را تمایل شرکت‌های کوچک به تبدیل شدن به شرکت‌های پیشران عنوان کرد و یادآور شد: این در حالی است که برخی اوقات نیاز است که شرکت‌های کوچک با شرکت‌های بزرگتر که بازار تامین سرمایه و تجاری‌سازی را می‌شناسند، ادغام شوند؛ از این رو ما در این نمایشگاه در کنار شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های کوچک و متوسط را مستقر کردیم.
وی با بیان اینکه در حوزه فوتونیک و لیزر حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰ شرکت فعال در کشور داریم، خاطرنشان کرد: این شرکت‌ها دارای بخش‌های تحقیق و توسعه فعال هستند.
سطح فناوری‌های تولیدی اپتیک و فوتونیک
دبیر ستاد توسعه اپتیک و کوانتوم در خصوص سطح فناوری‌های تولید شده در این حوزه، گفت: TRLهای محصولات فناورانه حوزه اپتیک ۶ تا ۸ و نزدیک به خط تولید و ارائه خدمات به صنعت است و نیاز است ابزار آن را به منظور کاربرد برای صنعتگران فراهم کنیم.
وی اضافه کرد: TRLهای محصولات حوزه کوانتوم بین ۲ تا ۴ است و چون به تازگی آغاز شده است، از تولید نمونه‌های آزمایشگاهی و دانشگاهی به سمت تولید قابل ارائه در حرکتیم.
اسفندیاری تاکید کرد: ممکن است محصولات حوزه کوانتوم متقاضی صنعتی نداشته باشد، ولی پتانسیل‌های آن وجود دارد و ما امیدواریم این نمایشگاه نقطه شروع برای حوزه کوانتوم باشد.
زیرساخت‌های توسعه کوانتوم
وی در خصوص زیرساخت‌های توسعه فناوری‌های کوانتوم، گفت: حوزه کوانتوم به زیر ساخت‌های منحصر به فردتری نیاز دارد، در حوزه نانو و حتی اپتیک، فوتونیک و لیزر نیاز به زیر ساخت‌هایی چون دانش و علم مواد، شیمی و یا الکترونیک نیاز بوده است.
وی ادامه داد: ولی حوزه کوانتوم یکسری دانش‌های پیشرفته فیزیکی، الکترونیک و آزمایشگاه‌های بسیار منحصر به فرد را می‌طلبد؛ چرا که فناوری کوانتومی در مقیاس تک اتم و یا تک فوتون کار می‌کند؛ از این رو محققان این حوزه نیاز به ابزارآلات بسیار دقیق دارند.
اسفندیاری با بیان اینکه سایر حوزه‌ها الزامی برای کاربرد ابزارهای بسیار دقیق ندارند، خاطر نشان کرد: حوزه کوانتوم به شدت نیاز به این ابزارها دارد و این آزمایشگاه‌های حوزه کوانتوم به طور پراکنده در کشور وجود داشته است که در کنار هم، به کار گرفته نمی‌شده، ضمن آنکه این آزمایشگاه‌ها به روزرسانی نشده‌اند.
وی دلیل این کمبود زیر ساخت‌های حوزه کوانتوم را نوپا بودن آن در کشور دانست و افزود: ما نیاز داریم این آزمایشگاه‌ها به‌روزرسانی و تجهیز شوند.
سند کوانتوم
دبیر ستاد توسعه اپتیک و کوانتوم با اشاره به تدوین سند کوانتوم، گفت: این سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال تدوین است تا بر اساس آن نقشه راه کلی کشور در این حوزه تدوین شود.
به گفته وی نقشه راه کوانتوم بعد از تدوین سند خواهد بود و بر اساس آن تقسیم کار ملی در این حوزه صورت می‌گیرد. اسفندیاری در پاسخ به این سؤال که چرا سند کوانتوم به جای ستاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین می‌شود، توضیح داد: در تدوین این سند نمایندگانی از دستگاه‌های مختلف دانشگاه، صنعت، دفاعی و ستاد کوانتوم معاونت علمی ریاست‌جمهوری حضور دارند و در این گروه با تدوین این سند، تقسیم کار ملی خواهد شد.
وی با بیان اینکه ماموریت معاونت علمی ریاست‌جمهوری در این حوزه مشخص نشده است، اظهار کرد: ولی این ستاد بیشترین نقش را خواهد داشت، چون ذیل نهاد معاونت علمی ریاست جمهوری است که بوروکراسی‌های آن کمتر است و از فعالان این عرصه می‌تواند چابکتر حمایت کند و از آنجایی که معاونت علمی ذی‌نفع نیست، می‌تواند میان بخش‌های مختلف تعامل ایجاد کند. ولی این امر نیازمند آن است که اعتقاد به فعالیت‌های معاونت علمی در نهادهای دیگر وجود داشته باشد.
چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی فناوری نانو صبح روز شنبه ۱۳ آبان‌ماه با حضور بیش از ۹۰ شرکت فعال در نمایشگاه بین‌المللی تهران آغاز به کار کرد که تا ۱۶ آبان‌ماه دایر خواهد بود.
