سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو در آبان‌ماه سال ۱۴۰۱ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. بر اساس ماده ۶ این سند با تأکید بر وجود زیرساخت‌های مشترک فناوریهای میکرو با فناوریهای نانو به‌ویژه در زمینه توسعه و تجاری‌سازی، ستاد نانو موظف به تدوین برنامه‌های اختصاصی میکرو شده است.
گزارش اجرای برنامه توسعه فناوریهای میکرو در سال ۱۴۰۲ منتشر شد
در این راستا در سال ۱۴۰۲، برنامه توسعه و تجاری‌سازی فناوریهای میکرو تدوین و اقدامات مختلفی در راستای اجرای آن صورت گرفته است که هم‌اکنون گزارش آن توسط ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو منتشر شده است. برنامه توسعه فناوریهای میکرو با هدف گسترش زنجیره‌های ارزش فناوریهای میکروی منتخب شامل ارتقای شرکت‌های دارای تنوع محصول، سهم بازار و قدرت رقابت در عرصه بین‌المللی با تکیه بر تحقیق و توسعه داخلی با تمرکز بر دو حوزه «میکروالکترونیک و نیمه‌هادی‌ها» و «آزمون‌های تشخیص بر بالین» تدوین و اجرا شده است. فعالیت‌های صورت‌گرفته در راستای «توسعه زنجیره ارزش فناوری میکروالکترونیک و نیمه‌هادی‌ها» در سال ۱۴۰۲ در پنج حوزه ۱- حوزه سامانه‌های پایش خودتوان ۲- حوزه الکترونیک چاپی ۳- حوزه تراشه و مدارهای مجتمع ۴- سلول‌های خورشیدی نانوساختار و ۵- حوزه باتری صورت‌گرفته است. در حوزه سامانه‌های پایش خودتوان، نشست با فعالان حوزه سامانه‌ها و ابزارهای پایش خودتوان در سال ۱۴۰۲ برگزار شد. این نشست با حضور مدیران عامل ۲۰ شرکت عضو سندیکای شرکت‌های شناسایی و مکان‌یابی رادیویی، در راستای معرفی و به‌هم‌رسانی توسعه‌دهندگان فناوری و متقاضیان و توسعه‌دهندگان کسب‌وکار در محل ستاد نانو و میکرو برگزار شده است. همچنین در سال ۱۴۰۲ طی فراخوانی مشترک بین بنیاد ملی علم ایران و ستاد نانو و میکرو، فناوران و فعالان در حوزه «برداشت انرژی» به ارسال طرح های توسعه فناوری و بازار کسب‌وکار دعوت شدند. پس دریافت ۳۹ طرح در این فراخوان، ۵ طرح جهت تأمین مالی توسط کارگروه توسعه سرمایه انسانی ستاد انتخاب و ۸ طرح از سوی بنیاد ملی علم ایران تأیید شدند و مورد حمایت قرار گرفتند.
در حوزه الکترونیک چاپی، طرح مطالعاتی «بررسی و ارزیابی الکترودهای الکترونیک چاپی برای حسگرهای الکتروشیمیایی» در سال ۱۴۰۲ انجام شد. این طرح به منظور رصد فناوریهای نوظهور و شناسایی فناوریهای میکروی آن‌ها، تحلیل عملکرد توسعه‌دهندگان و شناسایی شرکت‌های برتر ذیل توسعه فناوری و توسعه محصول در دستور کار ستاد نانو و میکرو قرار گرفته است. طرح مطالعاتی «رصد و ارزیابی بازار و کاربردهای حسگرها و الکترودهای الکترونیک چاپی» نیز در سال ۱۴۰۲ تعریف شد و مقرر شد علاوه بر بررسی حجم بازار جهانی و داخلی، ۱۰ محصول منتخب در این حوزه مشخص شود. همچنین در این سال در راستای همکاری ستاد فناوریهای نانو و میکرو با «دفتر مطالعات تطبیقی و مشارکت در تدوین استانداردهای بین المللی سازمان ملی استاندارد ایران»، کمیته فنی متناظر الکترونیک چاپی آغاز به کار کرده و اولین نشست تخصصی این کمیته در اول اسفندماه ۱۴۰۲ برگزار شد.
در حوزه تراشه و مدارهای مجتمع، در سال ۱۴۰۲، طرح مطالعاتی رصد فناوریهای نوظهور میکرو تعریف و اجرا شد. تدوین گزارش‌های بررسی مسیر پیشرفت و چالش‌های اصلی میکروالکترونیک در آینده، بررسی معیارهای اثرگذار و نیازمندی‌های تحقیقاتی در حوزه فناوریهای آینده میکروالکترونیک و… از مهم‌ترین نتایج به دست آمده در این طرح بوده است. انعقاد قرارداد تجاری‌سازی سنسور و گرم‌کن صندلی خودروی اطلس میان شرکت‌های رویال توسعه پایدار و سایپا آذین در آذرماه سال ۱۴۰۲ از دیگر اقدامات صورت‌گرفته در این حوزه بوده است. در اسفندماه سال ۱۴۰۲ نشست مشترکی در راستای معرفی و به‌هم‌رسانی توسعه‌دهندگان فناوری، متقاضیان و توسعه‌دهندگان کسب وکار حوزه میکروالکترونیک برگزار و نقطه نظرات فعالان این حوزه دریافت شد. همچنین به منظور توسعه زیست‌بوم نوآوری حوزه میکروالکترونیک، تفاهم‌نامه‌ای میان ستاد نانو و میکرو و مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری با هدف همکاری و مشارکت در زمینۀ توسعه فناوری میکروالکترونیک و شکل‌گیری صنعت نیمه‌هادی در کشور منعقد شد.
در حوزه سلول‌های خورشیدی نانوساختار در سال ۱۴۰۲، افزایش مقیاس سلول‌های خورشیدی نانوساختار از سلول به ماژول با حمایت‌های ستاد نانو و میکرو تحقق پیدا کرد. در همین راستا شرکت توسعه فناوری شریف سولار موفق به ساخت ماژول پروسکایتی شد. این ماژور متشکل از ۱۶ مینی ماژول با ابعاد ۲٫۸ در ۲٫۸ سانتی‌متر برای هر مینی ماژول است و برای نخستین بار در کشور با بهره‌گیری از روش برش لیزری (laser scribing) و به صورت کاملاً پرینتی، با استفاده از روش‌های صنعتی (استفاده از الکترود کربن به جای طلا) ساخته شده و بازده آن ۹٫۲۶ % است.
اقدامات ستاد نانو و میکرو در حوزه باتری حول ۵ محور «ترویج و آموزش»، «رصد فناوری و بازار»، «پژوهش‌های باکیفیت»، «توسعه زیرساخت‌ها» و «توسعه فناوری و نوآوری» گزارش شده است. تهیه و انتشار پیوسته مقالات تخصصی از طریق وبگاه و صفحات شبکه باتری نانو ایران (شبنا) در شبکه‌های اجتماعی، برگزاری دو دوره آموزشی و همکاری با دو رویداد در حوزه باتری اقدامات صورت‌گرفته در راستای «ترویج و آموزش» بوده است. تدوین ۳۹ گزارش عمومی و ۳ گزارش تخصصی در حوزه فناوریهای مربوط به باتری، تهیه بانک داده از فناوریهای اصلی و پژوهشگران حوزه باتری و تدوین سه سند درخواست پروپزال، اقدمات دیگر «شبنا» در راستای رصد فناوری و بازار در سال ۱۴۰۲ بوده است. همچنین در سال ۱۴۰۲ شبنا از ۳ طرح پژوهشی باکیفیت در حوزه باتری حمایت کرده است. شبنا از توسعه تجهیزات ۳ آزمایشگاه تخصصی باتری لیتیوم-یون در راستای توسعه زیرساخت‌ها و از ۴ شرکت و هسته فناور در راستای توسعه فناوری و نوآوری در سال ۱۴۰۲ حمایت کرده است.
ستاد نانو و میکرو اقدامات خود در راستای دومین برنامه، یعنی برنامه «توسعه زنجیره ارزش فناوری ابزارهای تشخیص بر بالین» را حول سه محور «طرح‌های مطالعاتی»، «فراخوان‌های آزمون‌های تشخیص بر بالین» و «برگزاری نشست» گزارش کرده است. در زمینه طرح‌های مطالعاتی، در سال ۱۴۰۲ در راستای تشکیل سبد تقاضاها و مشتریان پیشرو در حوزه توسعه فناوری، طرح مطالعاتی شناسایی فعالان حوزه ابزارهای تشخیص بر بالین توسط ستاد نانو و میکرو انجام شد. همچنین، برای شناخت نیازهای کشور در حوزه ابزارهای تشخیص بر بالین، مطالعه یکی از دستگاه‌های آنالایزر خون (ABBOTT i-STAT) که نتایج تشخیصی را با کیفیت آزمایشگاهی در چند دقیقه بر بالین بیمار ارائه دهد، در دستور کار ستاد نانو و میکرو قرار گرفت. تعریف طرح مطالعه جامع به منظور تدوین درخت فناوری POCT به منظور ارتقای دانش فنی و آشنایی با ابعاد مختلف، پتانسیل‌ها و تعیین فناوریهای کلیدی این حوزه، آخرین اقدام ستاد نانو و میکرو در سال ۱۴۰۲ در زمینه طرح‌های مطالعاتی بوده است. در زمینه فراخوان‌های آزمون‌های تشخیص بر بالین، ستاد نانو و میکرو فراخوان آزمون‌های تشخیص بر بالین را در سال ۱۴۰۲ با همکاری شبکه تبادل فناوری (InnoTEN) برگزار کرد. از ۴۵ طرح دریافتی در این فراخوان، تعداد ۱۰ طرح به مرحله داوری نهایی راه یافته و در نهایت ۳ طرح برای دریافت حمایت انتخاب شدند. فراخوان آزمون‌های تشخیص بر بالین با همکاری بنیاد علم ایران اقدام دیگر ستاد نانو و میکرو در این زمینه در سال ۱۴۰۲ بوده است. از میان طرح‌های دریافت‌شده در این فراخوان، ۵ طرح به منظور تأمین مالی توسط ستاد و ۷ طرح از سوی بنیاد علم تأیید و مشمول حمایت شدند. در نهایت و در زمینه برگزاری نشست در اسفندماه ۱۴۰۲، اولین نشست از مجموعه نشست‌های فعالان حوزه تشخیص بر بالین با حضور اساتید دانشگاه و مؤسسات تحقیقاتی و فناوران متخصص و تعدادی از شرکت‌های فعال در این حوزه برگزار و سیر تاریخی و ظهور حوزه تشخیص بر بالین، فرصت‌ها و وضعیت ایران در این عرصه تشریح شد.
مشروح گزارش اجرای برنامه توسعه فناوریهای میکرو در سال ۱۴۰۲ را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
