کاربرد هوش مصنوعی در فناوری نانو فراتر از کشف مواد پیشرفته رفته و اکنون استفاده از آن در طراحی تجهیزات و بهبود فرآیندهای تولید مطرح است. تجهیزاتی که فاقد سیستمهای هوش مصنوعی باشند، در آینده نزدیک نه تنها توان رقابت با نمونههای خارجی را از دست خواهند داد، بلکه از چرخه صادرات نیز حذف میشوند. در حوزه تجهیزات شناسایی و آنالیز، ادغام با الگوریتمهای یادگیری ماشین به دلیل ماهیت دادهمحور این ابزارها بسیار سریعتر از سایر بخشها پیش میرود. در بخش تولید نیز، هوش مصنوعی با تکیه بر اینترنت اشیا و تحلیل دادههای لحظهای، راندمان خطوط تولید را بهبود میبخشد؛ بهعنوان نمونه، در صنعت داروسازی سیستمهای هوش مصنوعی میتوانند ورقهای خالی قرص را به صورت خودکار شناسایی و حذف کنند. این روند نشان میدهد که آینده نانو بدون همزیستی با هوش مصنوعی قابل تصور نخواهد بود و صنایع از مواد پیشرفته تا تجهیزات و فرآیندها باید خود را با این تحول همسو کنند.
نقش محوری هوش مصنوعی در آینده صنایع نانو؛ از تایرسازی تا داروسازی
هوش مصنوعی در سالهای اخیر با پیشبینی رفتار مواد بر اساس ساختار اتمی و تحلیل دادههای عظیم، فرآیند کشف و سنتز مواد جدید را با سرعت و دقتی بیسابقه امکانپذیر کرده است. نمونههای بارز این تحول در صنعت تایر به چشم میخورد؛ جایی که شرکتهای بزرگی همچون میشلین، کونتیننتال و نوکیان از هوش مصنوعی برای بهینهسازی ترکیبات و توسعه مواد جدید بهره میگیرند.
اما نقش هوش مصنوعی تنها به کشف مواد محدود نمیشود. در بخش تجهیزات نانویی، این فناوری نقشی تعیینکننده در آینده رقابت جهانی خواهد داشت. تجهیزاتی که از هوش مصنوعی بیبهره بمانند، در آینده نه توانایی رقابت با نمونههای خارجی را خواهند داشت و نه شانسی برای حضور در بازارهای صادراتی. دو بخش کلیدی در این زمینه شامل تجهیزات ساخت و تولید، و تجهیزات شناسایی و آنالیز است. بخش دوم به دلیل ماهیت دادهمحور خود، با سرعت بیشتری در حال ادغام با هوش مصنوعی است و میتواند دقت و سرعت تحلیلها را چند برابر کند. برای نمونه، استفاده از آیروژلهای گرافنی چاپ سهبعدی در ترکیب با الگوریتمهای هوش مصنوعی میتواند عملکرد حسگرها و باتریها را به طور چشمگیری ارتقا دهد.
فرآیندهای تولید نیز عرصهای دیگر برای بسط هوش مصنوعی در صنعت نانو هستند. اتصال اینترنت اشیا به خطوط تولید و پردازش دادهها با کمک الگوریتمهای یادگیری ماشین، امکان نظارت لحظهای، کنترل کیفی هوشمند و افزایش راندمان را فراهم کرده است. برای مثال، در صنعت داروسازی، سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی قادرند ورقهای خالی قرص را در لحظه تشخیص داده و از خط تولید خارج کنند؛ اقدامی که نه تنها کیفیت را تضمین میکند بلکه اتلاف منابع را نیز به حداقل میرساند.
کارشناسان بر این باورند که پیوند میان نانو و هوش مصنوعی، نه تنها آینده صنایع بزرگی مانند انرژی، خودروسازی و داروسازی را دگرگون خواهد کرد، بلکه بستر لازم برای نوآوری در حوزههای نوظهوری همچون پزشکی پیشرفته، انرژیهای پاک و مواد زیستتخریبپذیر را نیز فراهم میسازد. آیندهای که در آن، نانو و هوش مصنوعی بازوهای مکمل یکدیگر در تحقق فناوریهای فردا خواهند بود.
