گزارش هم اندیشی کاربردهای فناوری نانو در حفاری چاه‌های نفت

یکی دیگر از سری هم‌اندیشی‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با عنوان – کاربردهای فناوری نانو در حفاری چاههای نفت – ، دوشنبه۲۸/۱/۱۳۸۵ توسط مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف در مرکز آموزش‌های پژوهشگاه …..

یکی دیگر از سری هم‌اندیشی‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با عنوان “کاربردهای فناوری نانو در حفاری چاههای نفت” ، دوشنبه۲۸/۱/۱۳۸۵ توسط مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف در مرکز آموزش‌های پژوهشگاه صنعت نفت با حضور نمایندگانی از دانشگاه صنعت نفت ، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشکده اکتشاف و تولید، مدیریت پژوهش و توسعه شرکت ملی نفت ایران، مرکز تحقیقات سیمان ایران،شرکت مناطق نفت مرکزی ، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، شرکت نفت فلات قاره، شرکت نفت و گاز پارس، شرکت سیمان تهران ، ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو برگزار شد.
در ابتدای این هم‌اندیشی، آقای مهندس طباطباییان از گروه نفت و انرژی مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف توضیحاتی در مورد کلیت کاربردهای فناوری‌نانو در صنایع حفاری ارائه کردند و اهم کاربردهای فناوری‌نانو در حفاری چاههای نفت را به نحو زیر معرفی نمودند:

  • کاربرد نانوذرات در سیمان‌کاری بین لوله‌های جداری و دیواره چاه (تجاری شده)
  • کاربرد نانوافزودنی‌ها در گل حفاری (تئوری-پتنت-تجاری شده)
  • کاربرد نانوذرات در حفاری غیر‌تعادلی (پتنت)
  • کاربرد نانوحسگر‌ها در اندازه‌گیری حین حفاری (پتنت)
  • نانوکامپوزیت‌های فولادی با اکسیدایتریوم (ایتریا)در جداره چاه‌های نفتی (حفاری) (تجاری شده)
  • کاربرد پوشش‌های نانوکامپوزیتی در مته‌های حفاری (پتنت)

وی با اشاره به اینکه در بعضی از موارد مانند کاربری نانوذرات در افزودنی‌ها به دوغاب و سیمان مورد استفاده در حفاری( علاوه بر ثبت اختراع، محصولات تجاری نیز به بازار عرضه شده) کاربردهای فناوری نانو در حفاری را رو به رشد دانست.
پس از ایشان، آقای مهندس سلطانیان پژوهنده پژوهشگاه صنعت نفت سخنرانی را با عنوان

“New Design for ultra light weight slurry using nanotechnology”
ایراد کردند. ایشان با معرفی فعالیت‌های بخش پژوهش‌های حفاری در مرکز مطالعات اکتشاف و تولید پژوهشگاه صنعت نفت پیرامون دوغاب فوق سبک مورد استفاده در چاه‌های نفتی به توضیحاتی درباره مولفه‌های مهم در سیمان حفاری و میزان بهبود آنها در روش جدید، نسبت به نمونه‌های سنتی پرداختند. از جمله خصوصیات دوغاب، تاثیر در مکانیزم هیدراته شدن سیمان، زمان بندش (صلب شدن)، چگالی کل است که در روش پژوهشگاه صنعت نفت کاملا بهینه شده است.
تکنیک جدید که با عنوان LwcRIPI معرفی شده، عبارتست از اضافه نمودن نوعی نانوذره جامد در سیستم دوغاب که با پر کردن فضاهای بین ملکولی ذرات دوغاب، آب مصرفی مورد نظر برای فرایندهای اختلاط و پمپاژ را تا حد قابل توجهی می‌کاهد و در نتیجه با کاهش میزان آب مصرفی، مقاومت تراکمی سیستم افزایش می‌یابد.
در واقع تخلخل(Porosity) سیستم در روش حاضر از میزان معمول %۵۸ به کمتر از %۳۸ رسیده است.
آقای سلطانیان مقاومت تراکمی ۲۴ ساعته سیمان ۱۲ ppgساخته شده را ۲۰۰۰ psiعنوان کرد که در مقایسه با سیمان‌های مشابه که این مقاومت در آنها حداکثر ۱۲۰۰ psi می‌باشد، میزان قابل توجهی است.
ایشان در نهایت مزایای دوغاب فوق سبک شاخته شده توسط پژوهشگاه را مقاومت تراکمی بالاتر، پایداری بالاتر، زمان بندش کمتر و نفوذ‌پذیری کمتر نسبت به انواع مشابه و ساخته شده با فناوری‌های قدیمی معرفی نمود.
نانوذرات مورد نظر جهت افزودن به دوغاب LwcRIPI پژوهشگاه صنعت نفت در حال حاضر توسط خانم دکتر شکرریز از پژوهشکده شیمی و پتروشیمی این پژوهشگاه در مقیاس آزمایشگاهی در حال سنتز می‌باشد و پیش‌بینی می‌شود در آینده با تولید انبوه و ساخت صنعتی دوغاب فوق سبک این فناوری نوین سالانه ۳ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی در بخش حفاری داشته باشد.

پس از این دو سخنرانی میزگردی برای هم‌اندیشی حضار در رابطه با موضوع جلسه برگزار شد که در ابتدا، آقای مهندس شاهمیرزایی، مدیر کمیته ترویج ستاد نانو در مورد کمیته‌های چهارگانه ستاد (طرح‌ها، زیرساخت، ترویج و توسعه منابع انسانی) و اهداف کمیته ترویج در برگزاری هم‌اندیشی‌ها توضیحاتی را ارائه کرد. ایشان ۳ برابر شدن سرعت رشد علوم و فناوری نانو را در مقایسه با دیگر حوزه‌های علمی در سال گذشته و ترقی ۷ پله‌ای ایران در رده‌بندی جهانی تعداد مقالات فناوری‌نانو را از دستاوردهای کشور در این زمینه دانست.
وی افزود: “گروه‌های هدف کمیته ترویج ستاد نانو از عادی‌ترین اقشار جامعه (که با فیلم‌های کوتاه و سمفونی و ابزار دیگر هنری با نانوفناوری آشنا می‌شوند) تا متخصص‌ترین ایشان که جامعه دانشگاهی و بخش‌های پژوهشی صنعتی است، متنوع است و سلسله هم‌اندیشی‌های برگزار شده جهت مرتفع کردن نیازهای ترویجی متخصصین در نظر گرفته شده است”.
در ادامه جلسه نیز آقای دکتر مقدسی از دانشگاه صنعت نفت، خانم دکتر شکرریز از پژوهشکده شیمی و پتروشیمی پژوهشگاه صنعت نفت، مهندس مرتضوی رییس پژوهش‌های حفاری مرکز مطالعات اکتشاف و تولید پژوهشگاه صنعت نفت و خانم مهندس راه‌حق از مسئولین پژوهش و توسعه شرکت نفت و گاز پارس پیرامون اهمیت پرداختن به فناوری نانو در مباحث بخش بالادستی صنعت نفت و کاربردهای مطرح شده در حوزه حفاری صحبت نمودند.