معرفی کمیته بین المللی فناوری نانو(ISO/TC 229)

با توجه به جدید و نوپا بودن فناوری نانو و فقدان استانداردهای
مدون در این زمینه، سازمان بین‌المللی استانداردسازی (‌ISO) به منظور تدوین
استانداردهای بین‌المللی در زمینه فناوری نانو کمیته‌ای با عنوان ISO/TC229 را
تشکیل داد.
در مورد ضرورت تدوین استانداردهای فناوری نانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فقدان یک ادبیات واحد و فرهنگ اصطلاحات بین‌المللی،کمبود اطلاعات و قوانین مشخص در
مورد اثرات سوء نانومواد زیان‌آور بر محیط‌زیست و انسان، نیاز به دستورالعمل‌های
بین‌المللی در مورد رعایت نکات ایمنی در محل کار، نیاز به روش‌های اندازه‌گیری و
تعیین مشخصات نانومواد و محصولات فناوری نانو و نیاز به روش‌های جدید کالیبراسیون
دستگاهها‌.
در پی اعلام نیازهای بین‌المللی برای تشکیل یک کمیته فنی مربوط به فناوری نانو به
سازمان ایزو این سازمان پس از فراخوان برای عضویت در این کمیته فنی، در سال ۲۰۰۵ آن
را تأسیس کرد. پیشنهاد دهنده تشکیل این کمیته فنی موسسه استاندارد ملی انگلستان
(BSI) بود و در حال حاضر نیز دبیرخانه این کمیته در انگلستان قرار دارد.
نام کمیته نانوتکنولوژی(Nanotechnologies) بوده و با نام ISO/TC229 شناخته می‌شود.
رئیس کمیته آقای Peter Hatto و دبیر آن آقای Alcorta Jose از مؤسسه BSI می‌باشند.

این کمیته شامل ۲۸ عضو فعال (P-Member) و ۸ عضو ناظر (O-Member) به شرح زیر است:
کشورهای عضو اصلی:
آلمان (DIN)T آمریکا (ANSI)، انگلستان (BSI)، اسپانیا (AENoR)، استرالیا (SA)،
اسرائیل (SII)، ایران (ISIRI)، ایتالیا (UNI)، برزیل (ABNT)، بلژیک (IBN)، تایلند (TISI)،جمهوری
چک(CNI)، چین (SAC)، دانمارک (DS)، روسیه (GOSTR)، ژاپن (JISC)، سوئد (SIS)،
سوئیس(SNV)، سنگاپور (SPRINGSG)، فرانسه (AFNOR)، فنلاند (SFS)، کانادا (SCC)، کره
(KATS)، کنیا (KEBS)، لهستان (PKN)، مالزی (DSM)، هلند (NEN)، هند (BIS)
کشورهای ناظر:
آرژانتین (IRAM)، آفریقای جنوبی (SABS)، استونی (EVS)، اسلواکی (SUTN)، مراکش (SNIMA)،
مصر (EOS)، ونزوئلا (FONDONORMA)، هنگ کنگ (ITCHKSAR)
کشورهای عضو فعال حق رأی دارند و می‌توانند در نظرخواهی و رأی‌گری‌ها برای تصویب
استانداردها شرکت کنند ولی کشورهای ناظر حق رأی‌دهی و نظردهی ندارند و فقط مستندات
برای آنها ارسال می‌شود.
کارگروه‌های کمیتهISO/TC229
کمیته ISO/TC229 شامل سه کارگروه تخصصی است.
کارگروه اول:که عنوان (Terminology and nomenclature) می‌باشد با پذیرش اکثریت
اعضاء تشکیل شد. رهبری آن بر عهده کشور کانادا است و دبیر آن آقای Clive willis می‌باشد.

حوزه کاری این کار گروه شامل: تعیین تعاریف و اصطلاحات واحد و نام گذاری درارتباط
با فناوری نانو می‌باشد. که هدف آن تسهیل در ارتباطات بین‌المللی، ایجاد ادبیات
واحد در فناوری نانو و تقسیم‌بندی مناسب و جامع در ارتباط با فناوری نانو می‌باشد.

کارگروه دوم: با عنوان (Measurement and Characterization)که با پذیرش اکثریت اعضاء
تشکیل شد رهبری این کارگروه بر عهده کشور ژاپن می‌باشد و دبیر کارگروه آقای Shingo
Ichimora است.
حوزه کاری این کارگروه: تعیین روش‌های اندازه‌گیری و تعیین مشخصات نانومواد،
نانوساختارها و نانوقطعات و استاندارد کردن این روش‌ها می‌باشد.
کارگروه سوم: با عنوان (Health, Safety and Environmental) که رهبری این کارگروه با
آمریکا و دبیر کارگروه آقای Steven Brown است. حوزه کاری این کارگروه، توسعه و
تدوین استانداردها در زمینه مسائل زیست‌محیطی، ایمنی و سلامت ملی، بررسی خطرات
فناوری نانو، تعیین تجهیزات حفاظتی شخصی، کنترل‌های مهندسی، دستورالعمل‌های ایمنی و
ارزیایی سمیت و خطرات نانومواد می‌باشد.
فرآیند استانداردسازی در ISO
فرآیند استانداردهای ایزو دارای سه فاز اصلی است. اغلب اوقات نیاز به یک استاندارد
از طرف یک واحد صنعتی اعلام می شود، و این واحد این نیاز را به یکی از اعضای بین
المللی سازمان ایزو اعلام می کند. این عضو مورد کاری جدید(NWIP) را در قالب یک
پیشنهاد کلی به ایزو ارایه می نماید. در صورت تأیید اولیه و اعلام نیاز به یک
استاندارد بین المللی، فاز اول عبارت از تعریف محدوده فنی استاندارد مورد نیاز
خواهد بود. این فاز توسط گروههای کاری متشکل از متخصصینی از کشورهای علاقه‌مند به
موضوع انجام می گردد.
پس از توافق بر سر جنبه‌های فنی که باید در تهیه استاندارد پوشش داده شوند، در فاز
دوم (فاز اجماع) کشورهای عضو در مورد ویژگی های دقیق تر استاندارد مورد بحث مذاکره
می کنند.
فاز سوم (فازآخر) عبارت است از تأیید رسمی پیش نویس استاندارد بین المللی که تهیه
شده است (شرط پذیرش عبارت از تأیید دو سوم اعضای ایزو که به طور فعال در فرآیند
تهیه استاندارد شرکت کرده اند و همچنین تأیید توسط ۷۵ درصد کل اعضای دارای حق رأی
می باشد) و پس از آن نسخه تأیید شده به عنوان یک استاندارد بین المللی منتشر می
گردد. در واقع این کمیته فنی برای تهیه استانداردهای نانو باید فرآیند ۶ مرحله ای
زیر را پشت سر بگذارد:
۱٫ فاز پیشنهاد
۲٫ فاز مقدماتی
۳٫ فاز تشکیل کمیته
۴٫ فاز بررسی
۵٫ فاز تأیید
۶٫ فاز انتشار