شیشه‌های کنترل‌کننده انرژی

گروه صنعتی شیشه کاوه یکی از شرکتهای فعال در تولید محصولات مبتنی بر فناوری نانو است. به منظور آشنایی با محصولات این شرکت، گفت‌وگوی زیر با خانم مهندس مهرنازکریم‌خانی، مسئول بخش تحقیقات گروه صنعتی شیشه کاوه صورت گرفته است.
طراحی و اجرای مصاحبه: ربابه موسوی
تنظیم مصاحبه: فائزه معینی

لطفاً شرکت را معرفی کرده، بفرمایید که در چه سالی تأسیس شده‌است؟
گروه صنعتی شیشه کاوه شامل شرکت‌های گسترده ای است؛ یکی از زیرمجموعه‌های این گروه ـ که در زمینه فناوری‌نانو فعالیت می‌کند ـ خط تولید شیشه رفلکس شرکت کاوه فلوت با ظرفیت تولید ده میلیون متر مربع در سال و یکی از بزرگ‌ترین خطوط شیشه رفلکس در جهان است. این کارخانه ـ که در شهریور ماه سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسیده‌است ـ قابلیت تولید انواع شیشه‌های پوشش‌دار با ابعاد بسیار بزرگ ۳۲۱۰mm×۶۰۰۰mm را داراست. فناوری مورد استفاده در این کارخانه(به روش Sputtering) یکی از جدیدترین و برترین روش های پوشش‌دهی روی شیشه است که با بررسی‌های کارشناسانه این گروه، از میان بهترین سازندگان معتبر جهانی، برگزیده شده‌است.
ساختار سازمانی شرکت چگونه است و چند عضو دارد؟
فعالیت این شرکت٬ تولیدی است. تعداد پرسنل مشغول به کار در آن، ۹۳ نفر بوده که تعداد زیادی کارشناس در زمینه Coating، خلأ و Sputtering را شامل می‌شود. این افراد دوره‌های مختلفی را در این زمینه گذرانده‌اند.
شرکت در چه زمینه‌هایی فعالیت دارد؟
زمینه‌های کاری شرکت پوشش‌دهی روی شیشه است و خط تولید ما بزرگ‌ترین خط تولید به روش اسپاترینگ در دنیا به شمار می‌رود. این خطوط تولید جزو بزرگ‌ترین خطوط تولید برای پوشش‌دهی شیشه محسوب می‌شوند و ما را در پوشش‌دهی سطح شیشه با استفاده از انواع و اقسام فلزات، اکسید و نیتریدهای فلزی، و حتی عناصر غیر فلزی نظیر سیلیس توانا می‌‌سازد که نتیجه این امر ایجاد خواص مختلف روی شیشه معمولی است.
لطفاً درباره انواع تولیدات شرکت توضیحاتی را بفرمایید.
انواع تولیدات این شرکت ـ که از طریق لایه‌نشانی با ضخامت در حد نانومتر روی شیشه ایجاد می‌شود ـ عبارتند از:
انواع شیشه‌های رفلکس و کنترل‌کننده اشعه های خورشیدی(Solar Control) در رنگ‌ها و خواص طیفی مختلف؛
شیشه‌های کنترل‌کننده انرژی(Low E) در دو نوع مختلف Single Low-E و Double Low-E؛
شیشه‌های پوشش داده‌شده که قابلیت سکوریت شدن(مقاومت در مقابل ضربه) را دارند.
لطفاً مختصری در زمینه پوشش دهی محصولات و فرایندهای تولید توضیح دهید.
ضخامت پوشش روی شیشه‌های تولیدی در حد نانومتر و مجموع ضخامت لایه‌های مختلف کمتر از صد نانومتر است. ضخامت هر لایه حدود ۱۰ تا ۲۰ نانومتر است؛ این لایه‌ها می‌توانند ظاهر شیشه را از نظر رنگ کاملاً تغییر داده، رنگ‌های مختلفی ایجاد کنند یا بر عکس، ضمن حفظ ظاهر شیشه ـ مانند شیشه‌های معمولی ـ خواص دیگری مانند خاصیت عایق حرارتی روی شیشه ایجاد شود؛ مثلاً در شیشه‌های کنترل‌کننده انرژی علی‌رغم پوشش‌دهی لایه‌های مختلف فلزی و غیر فلزی روی شیشه٬ ظاهر شیشه تغییری نمی‌کند، اما از فلزاتی استفاده می‌‌شود که عبور انرژی گرمایی را محدود می‌کنند.
فرایند تولید در خلأ کامل(^۶- ۱۰ بار) صورت می گیرد. با لایه‌نشانی مواد مختلف (کروم، نقره، نیکل، سیلیسیوم، تیتانیم، آلومینیوم و…) و یا اکسید و نیترید آنها، با ضخامتی در حد نانومتر ویژگی‌های مختلفی را به شیشه افزود. مثلاً می‌توان انواع رنگ ها (آبی، سبز، صورتی، طلایی، نقره‌ای) روی شیشه‌های معمولی ایجاد کرد، یا انعکاس انتخابی طول موج های مختلف را ایجاد نمود و یا شیشه هایی تولید کرد که کنترل‌کننده انرژی هستند و می توانند مانع ورود و خروج حرارت و گرما شوند. این نوع از شیشه‌ها متناسب با شرایط مختلف آب و هوایی انواع متفاوتی دارند. با انتخاب و کاربرد صحیح این شیشه‌ها در مناطق مختلف آب و هوایی، می‌توان در انرژی صرفه‌جویی کرد؛ مثلاً در مناطق سردسیر، شیشه‌ای انتخاب کرد که از خروج گرمای داخل ساختمان به بیرون جلوگیری ‌کند و در مناطق گرمسیر، از نوعی استفاده نمود که علاوه بر اینکه عبور نور مرئی خورشید را ـ که در مناطق گرمسیر شدت بیشتری دارد ـ به داخل اتاق تنظیم می‌کند؛ بلکه مانع عبور گرمای خارج از ساختمان به داخل شود.
آیا محصولات تولیدی شما توانایی رقابت با محصولات خارجی را دارند؟
از لحاظ کیفیت کار، به‌طور مثال یکنواختی پوشش و صافی سطح محصول به نسبت محصولات خارجی ـ که به روش پایرولیتیک روی سطح شیشه پوشش‌دهی می‌کنند ـ غیر قابل مقایسه‌ است که با آزمایش‌ های AFM تأیید می‌شود، همچنین شیشه‌های تولیدی ما به‌دلیل لایه‌نشانی مواد سرامیکی مقاوم بر روی آنها، مقاومت مکانیکی بیشتری را در مقابل خش داشته، قابلیت سکوریت شدن را دارند، همچنین در مقابل عوامل شیمیایی نظیر آلودگی هوا و مواد شوینده کاملاً مقاوم هستند.
همینک، محصولات شرکت علاوه بر تأمین نیاز داخلی به کشورهای مختلفی از جمله کشورهای آسیای جنوب شرقی، یونان، هند، امارات، ارمنستان، ترکیه، قرقیزستان، رومانی، مجارستان، پاکستان و کشورهای اروپایی صادر می‌شود.
میزان بودجه تحقیقاتی و سرمایه گذاری شرکت چه مقدار است؟
هزینه سرمایه‌گذاری روی خط تولید و تحقیقات برای تولید این نوع شیشه‌ها، برابر با۴۰ میلیارد تومان بوده‌است.
استانداردها و آزمایش‌های مورد استفاده شما برای تأیید کارها و محصولاتتان چیست؟
آزمایش‌های مختلفی از نظر عبور نور، انعکاس، رنگ، ضریب انتقال حرارت، مقاومت مکانیکی، به‌وسیله تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی مطابق با استانداردهای مورد نظر، روی شیشه‌های پوشش‌ داده‌شده انجام می‌گیرد. تجهیزات کنترل کیفی Online موجود در خط تولید کاوه فلوت، این قابلیت را فراهم می‌سازد که کیفیت پوشش‌دهی شیشه‌ها با تنظیم شاخص‌های تولید، نظیر کنترل فشار گازهای ورودی مانند آرگون٬ اکسیژن و نیتروژن٬ قدرت الکتریکی اعمال‌شده، ضخامت لایه‌ها و… به‌طور مستمر کنترل شوند. هم‌اکنون شرکت در مراحل نهایی دریافت گواهینامه CE قرار دارد.
استقبال عمومی از محصولات شما چگونه بوده‌است؟
شیشه‌های رنگی و رفلکس تولیدشده که بیشتر در نمای ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد از استقبال خوبی برخوردار بوده اند؛ در حالی که شیشه‌های کنترل‌کننده انرژی چندان مورد توجه قرار نگرفته اند. این مسئله می تواند به‌دلیل آگاهی اندک مصرف‌کنندگان از مزایای این نوع شیشه باشد. لازم است بدانیم که اتلاف حرارتی شیشه ساده در مناطق سرد بیش از ۴۰ درصد است، در صورتی که برای شیشه کنترل‌کننده انرژی این میزان کمتر از ۱۲ درصد است، همچنین در مناطق گرمسیر یا در تابستان شیشه ساده ۷۵ درصد از گرما را به داخل عبور می‌دهد؛ در صورتی که شیشه کنترل‌کننده انرژی کمتر از ۲۰ درصد از گرمای بیرون را به داخل عبور می‌دهد و از نظر ظاهر هم تفاوتی با شیشه ساده ندارد.
انتظارات شما از ستاد فناوری‌نانو چیست؟
ما انتظار داریم در کشور برای استفاده از شیشه های کنترل‌کننده انرژی فرهنگ‌سازی صورت گیرد و زمینه برای استفاده انبوه‌ سازان از شیشه‌های کنترل‌کننده انرژی فراهم شود.
مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف شرکت در چیست؟
یکی از نقاط قوت این شرکت ـ که تنها تولیدکننده شیشه‌های پوشش‌دار در ابعاد بزرگ در ایران است ـ این است که تجهیزات و امکانات شرکت در جهان، جزو برترین‌هاست.
خوشبختانه شرکت دارای ضعف خاصی نیست، فقط امیدواریم که مردم با محصولات ما آشنایی بیشتری پیدا کنند.
ارتباط شما با صنایع مختلف چگونه است؟
محصولات این شرکت به‌عنوان ماده اولیه بسیاری از شرکت‌ها؛ از جمله تولیدکنندگان شیشه دوجداره، شیشه لمینیت، شیشه سکوریت و خم، شیشه اتومبیل و… است.
همچنین با صنایع مختلفی ارتباط داشته، سعی می‌کنیم از واردات قطعات و لوازم یدکی ـ که نیاز کارخانه به شمار می‌رود ـ جلوگیری و قطعات را از صنایع داخلی تأمین کنیم؛ البته خیلی از قطعات را کارشناسان خود شرکت تولید و تعمیر می‌کنند.
ارتباط شرکت با ستاد چگونه است؟
همکاری ما با ستاد متقابل است در همین جا لازم می‌دانم که از ستاد فناوری‌نانو تشکر کنم.
سرکار خانم کریم‌خانی در پایان، به‌دلیل همکاری صمیمانه از شما سپاسگزاریم.
من هم از شما به خاطر فرصتی که فراهم نمودید متشکرم.