مصاحبه با دکتر اعظم ایرجی‌زاد؛ محقق برتر (رتبه اول) در سومین جشنواره برترین‌های نانو
مصاحبه با دکتر اعظم ایرجی‌زاد ؛ محقق برتر (رتبه اول) در سومین جشنواره برترین‌های نانو
| امسال باید سال ایجاد مراکز جذب فارغ‌التحصیلان در حوزه فناوری نانو باشد |
|
لطفاً خودتان را معرفی نموده و بفرمایید درحال حاضر در کجا مشغول به کار هستید؟ اعظم ایرجی‌زاد هستم، استاد دانشکده فیزیک و رئیس پژوهشکده علوم و فناوری‌نانو در دانشگاه صنعتی شریف. لطفاً در خصوص فعالیت خود در حوزه علوم نانو توضیح داده، بفرمایید از چه زمانی در این حوزه شروع به فعالیت نموده‌اید و تا چه حد بر آن متمرکز شده‌اید؟ زمینه کاری من در دوره دکتری در دانشگاه ساسکس انگلستان، فیزیک سطح بود. از این رو عمده فعالیتم در آن زمان، در ابعادی کوچکتر از نانومتر صورت می‌گرفت. پس از بازگشت به ایران، به دلیل کمبود امکانات توجهم به مبحث لایه‌های نازک، که از مباحث مطرح در فناوری‌نانو است، جلب گردید. در حال حاضر مطالعات من در این حوزه بیشتر بر روی نانومواد و سنتز آنها و همچنین نانوذرات و کاربری آنها در صنایع مختلف است. ساخت حسگرهای گازی، ساخت صفحات نمایشی قابل انعطاف با ساختار نانومتری، استفاده از روش‌های جدید همانند لیزرهای پالسی در ساخت نانوذرات و … از جمله فعالیت‌های دیگرم هستند. البته بخشی از فعالیت خود را نیز به مباحث مربوط به ابعاد کوچکتر از نانومتر (در حد آنگستروم) اختصاص داده‌ام. در سال ۱۳۸۲، به همراه جمعی از استادان به این نتیجه رسیدیم که لازم است پژوهشکده‌ای برای علوم و فناوری‌نانو تاسیس گردد که برای این کار اقدام نمودیم و پذیرش دانشجوی دکتری در رشته علوم و فناوری‌نانو را آغاز کردیم. در حال حاضر پژوهشکده به عنوان قطب نانوساختارها شناخته شده و بنده مسوولیت آنرا بر عهده دارم. شایان ذکر است که این مرکز، اولین قطب علمی حوزه فناوری‌نانو در کشور است. آیا تاکنون در این حوزه موفق به تولید محصولی شده‌اید؟ اگر موفق بوده‌اید این محصول در چه مرحله‌ای است؟ آیا تجاری شده و یا برنامه‌ای برای تجاری نمودن آن دارید؟ بله محصولات بسیاری وجود دارد که با همکاری تیم‌های دانشجویی موفق به سنتز آنها شده‌ایم که از آن جمله می‌توانم به حسگرهای نانومتری گاز متان (که نمونه صنعتی آن ساخته شده)، پیل‌های خورشیدی بر پایه نانولوله اکسید تیتانیوم (که نمونه صنعتی آن نیز ارائه گردیده)، نانوحسگرهای هیدروژن بر پایه اکسید فلزی و سیلیکون متخلخل ( در مقیاس آزمایشگاهی)، نانوذرات فلزی طلا، نقره، کبالت، پالادیم و … به‌وسیله لیزر (سنتز آزمایشگاهی)، دانش فنی ساخت پوشش‌های ضدباکتری نانونقره، ساخت پوشش‌های خودتمیزشونده بر پایه اکسید تیتانیوم (با همکاری دکتر تقوی‌نیا)، سنتز نانوذرات اکسید تیتانیوم و اکسید تنگستن (با روش ساده قابل صنعتی شدن “پلاسما در محیط مایع”)، سنتز الکترودهایی با خاصیت فوتوکاتالیستی و … اشاره کنم. برای صنعتی نمودن محصولات نیاز به نیروی انسانی کارآمدی داریم که بتوانند ایده را از دانشگاه دریافت کرده و آن را تبدیل به محصول صنعتی نمایند. این افراد باید علاوه بر دانش و تجربه کافی، پشتوانه حمایت دولتی نیز داشته باشند. زیرا برای چنین فناوری نوپایی از بخش خصوصی نمی‌توان انتظار سرمایه‌گذاری داشت. خوشبختانه ما در بخش آموزش تا حدودی موفق بوده‌ایم، محصول این بخش فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری ما هستند که باید برای تبدیل ایده‌ها و دانش فنی خود به محصولات صنعتی تشویق شوند. این انتظار می‌رود که مباحث صنعتی شدن طی دو سال آینده اوج بگیرد. البته باید زمینه‌هایی فراهم شود تا فارغ‌التحصیلان جذب بازار کار خارجی نگردند و در داخل کشور نیز سرگردان نمانند. امسال باید سال “ایجاد مراکز جذب فارغ‌التحصیلان در حوزه فناوری‌نانو” باشد. ستاد نانو باید این مراکز را ایجاد کند و در آن از استادان دانشگاهی، افراد موفق صنعت و سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی استفاده نماید. البته سرمایه‌گذاران دولتی خوب است که از مدیران باتجربه‌ای باشند که با علوم و فناوری نانو آشنایی کافی دارند. سرمایه‌گذاران خصوصی نیز در وهله اول باید افرادی ریسک‌پذیر باشند. رسالت این مراکز تحقیق و توسعه است نه آموزش. تولیدات صنعتی امروز کشور ما بیشتر محدود به مواد اولیه می‌شود، که هر روز افت قیمت بیشتری پیدا می‌کنند. از این رو بهتر است هرچه سریعتر تولید محصولات مبتنی بر فناوری‌نانو را شروع نماییم. لازمه این کار به روزرسانی اطلاعات مربوط به محصولات جهانی این فناوری است. ما در این موضوع بسیار کند عمل نموده‌ایم و باید مجموعه‌هایی ایجاد گردند که با شناسایی بازار روز محصولات، تولید فکر و ایده نمایند. در کشور ما از یک پژوهشگر انتظار می‌رود علاوه بر تحقیقات، دانشجو تربیت کند، آزمایشگاه راه‌اندازی نماید، با صنعت ارتباط بگیرد، هزینه تحقیقاتش را تأمین نماید و آینده‌نگری تولید محصول و بازار جذب نیز با خود اوست! اگر تولید محصول را بصورت زنجیره‌ای در نظر بگیریم احتیاج به افراد و مجموعه‌های مختلفی برای تکمیل این زنجیره داریم. درصورت مراجعه سرمایه‌گذاری به شما، چه چیز قابل ارائه‌ای دارید؟ (پتنت، دانش فنی، محصول و …) آنچه که در اختیار من است، دانش فنی ساخت یک نمونه آزمایشگاهی است. تنها در مورد حسگر گاز یک نمونه صنعتی با مشخصات قابل قبول و استاندارد ساخته‌ایم. به نظر جنابعالی چه عواملی باعث موفقیت شما به عنوان یکی از منتخبین جشنواره برترین‌های فناوری‌نانو شده است؟ مهمترین عامل موفقیت خود را اعتقاد به فعالیت‌هایم و عشقی که به کشورم دارم، می‌دانم. برای من پیشرفت کشور و برخورداری مردم از رفاه و سلامت کامل بسیار پراهمیت است. البته مواردی که موجب کسب امتیاز بنده در این دوره از جشنواره گردیده، انتشار ۱۱ مقاله ISI با همکاری دانشجویان عزیزم، ارائه ۳ مقاله در کنفرانس‌های خارجی، هدایت ۲ پایان‌نامه در مقطع دکتری، هدایت ۳ پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد و دریافت لوح تقدیر از کنفرانس ۲۰۰۷اKMCM است. به نظر شما نقاط قوت و ضعف پژوهش هایتان در چیست؟ نوآوری‌هایی که با وجود امکانات کم انجام داده‌ایم نقطه قوت ماست و روزمرگی و پراکندگی فعالیت‌ها نقطه ضعفمان است. متاسفانه عمده فعالیت‌های ما کارهایی است که می‌توانیم انجام دهیم نه کارهایی که باید انجام دهیم. در کنار آن مشخص نبودن بودجه‌های پژوهشی آینده، موجب توجه پژوهشگر به کمیت می‌گردد نه کیفیت و در نتیجه تعداد مقالات ملاک پیشرفت ما می‌گردد. به نظر شما برای رسیدن به هدف “تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم” به وسیله فناوری نانو چه باید کرد؟ فناوری که بومی باشد موجب خلق ثروت می‌شود. بومی‌سازی نیز نیازمند مراکز تحقیق و توسعه، گروه پایش وضعیت جهانی، کنترل و ارزیابی و حمایـت مالی دولتی است. پیشنهادات شما برای بهتر شدن جشنواره برترین‌ها چیست؟ ضمن تشکر از برگزارکنندگان، به نظر می‌رسد این جشنواره تاکنون آثار مثبت زیادی در جامعه علمی کشور داشته و توانسته بخش عمده نیازهای مالی آزمایشگاه‌ها را تأمین نماید. پیشنهاد کنم در سال های آینده کیفیت بنیادی و کاربردی، بیش از کمیت مورد توجه قرار گیرد. به علاوه شاید بهتر باشد که تعداد بیشتری از محققان مورد تشویق و تقدیر قرار گیرند، برای محققان (به خصوص دانشجویان) توجه بیش از مقدار حمایت ایجاد انگیزه می‌نماید. آیا برگزاری این جشنواره تأثیری بر پیشرفت ایران در این فناوری داشته است؟ تجربه نشان داده، هرگونه حمایت و تشویق مادی و معنوی در خصوص یک فناوری، باعث پیشرفت آن می‌شود. وجود این جشنواره بیانگر این است که غیر از گروه‌های داخل مجموعه پژوهشی، کسانی هستند که به دستاوردهای ما توجه ویژه دارند. به خصوص بانک اطلاعاتی که ایجاد شده، امکان دسترسی، آشنایی و برقراری ارتباط را با برترین‌های این جشنواره برقرار نموده است. برای پیشرفت بیشتر کشورمان چه پیشنهادی برای دولت و پژوهشگران ایرانی دارید؟ در ابتدا باید عرض کنم بنده نگران روند توسعه فناوری‌نانو در کشور هستم. شتاب خوبی که تا به امروز داشته‌ایم، به دلیل مشکلات مالی و عدم دسترسی به تجهیزات دقیق کند شده است. مشکلاتی از قبیل عدم مدیریت صحیح، دیر رسیدن یا نرسیدن بودجه پژوهشی، تحریم‌های اقتصادی و … مانع پیشرفت کشور در این زمینه‌اند. پیشنهادم به دولت محترم این است که قبل از ایجاد مراکز جدید، مراکز ایجاد شده قبلی را تقویت و تجهیز نمایند. درحال حاضر ارتباط شما با ستاد توسعه ویژه فناوری نانو چگونه بوده و چه انتظاراتی از این ستاد دارید؟ در حال حاضر به جز داوری برخی طرح‌ها، ارتباط سازمانی با ستاد نانو ندارم. در صورتیکه ستاد نباید از نظرات افراد باتجربه غافل بماند. پیشنهاد بنده این است که ستاد برای تولید فکر و نیز داوری مقالات و طرح‌ها، یک بخش معین سازمانی برای برقراری ارتباط با افراد متخصص و باتجربه ایجاد نماید. با تشکر از شما و فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. |
