مصاحبه با دکتر رضا فریدی مجیدی ؛ محقق برتر (رتبه هشتم) در سومین جشنواره برترین‌های نانو

آیا تاکنون در این حوزه موفق به تولید محصولی شده‌اید؟
هر دو موضوع کاری دوره دکتری اینجانب دارای کاربری‌های بسیار متنوعی هستند.
نانوذرات کپسوله شده در داخل پلیمرها کاربردهای تشخیصی و جداسازی در پزشکی
دارند و بنده شخصاً بسیار امیدوارم که محصول این تحقیق (که همان بیدهای
مغناطیسی است) در آینده نزدیک به صورت صنعتی و نیمه صنعتی تولید شود.
در خصوص موضوع دوم یعنی نانوفیبرها نیز به همراه چند تن از دوستان (از جمله
آقای مهندس نادری) در قالب یک شرکت کوچک اقدام به طراحی و ساخت دستگاه نیمه
صنعتی تولید نانوفیبرها نموده‌ایم. هدف از این اقدام افزایش کارآیی فیلترهای
مورد استفاده در خودرو است، البته پیشتر نیز دستگاه تولید نانوفیبرها در مقیاس
آزمایشگاهی در کشور ساخته شده بود اما جوابگوی تولید صنعتی در مقیاس بالا نبود.

با توجه به تجربیات ارزنده تیم، این دستگاه ظرف کمتر از ۶ ماه ساخته شد. ساخت
این دستگاه نشان داد که ما می‌توانیم به تولید نانوفیبرهای پلیمری و غیرپلیمری
با کاربری‌های متنوع مانند انواع فیلترهای خاص، حسگرها و حسگرهای زیستی،
کاربردهای پزشکی مانند، دارورسانی، مهندسی بافت، پوشش زخم و در مقیاس وسیع فکر
کنیم. پس از ساخت دستگاه، در مرحله بعد تلاش و تمرکز ما پوشش دادن فیلترهای
معمولی خودرو (شامل فیلترهای روغن، سوخت، هوای موتور و هوای کابین) با لایه
مناسبی از نانوفیبر پلیمری است. این نانوفیلترها در مقایسه با فیلتر معمولی
بدون افزایش قابل توجه هزینه و مواد، مزیت‌ها و برتری‌های بسیاری ایجاد خواهد
کرد که از آن جمله می‌توان به فیلتر کردن موثر ذرات گرد و غبار و معلق زیر
میکرون (به دلیل ساختار و منافذ نانومتری لایه فیبری)، افزایش طول عمر فیلتر (به
دلیل تغییر مکانیسم به دام افتادن ذرات)، تسهیل تمیز کردن فیلتر با کمک فشار
هوا و یا ضربه (به دلیل به دام افتادن سطحی ذرات)، افزایش کارائی فیلتراسیون،
ممانعت از رشد باکتری‌ها و بسیاری از میکروارگانیسم‌ها در کابین، کاهش مصرف
سوخت و افزایش عمر موتور ماشین، کاهش هزینه نگهداری سالیانه خودرو و نیز کاهش
آلودگی محیط زیست و ضایعات صنعتی اشاره کرد. ملاحظه می‌فرمایید که این ویژگی ها
در صورتی که روش پوشش دهی و تولید نانوفیبرها صنعتی باشد، بسیار مهم می‌گردند.

البته یادآور می‌شوم که آنچه به دست آمده تنها مخصوص بنده نبوده و نتیجه کاری
تیمی در شرکت فناوران نانومقیاس است. امیدواریم با کسب حمایت و اخذ تسهیلات
قابل قبول با عنایت مسئولان ستاد بتوانیم به هدف خود نزدیک شده و محصول صنعتی
مد نظر خود را تا چند ماه دیگر به بازار عرضه کنیم.

اگر ممکن است در خصوص قیمت تمام شده دستگاه، همکاران طرح و حامیان مالی نیز
توضیحاتی را بفرمایید.
هزینه خود دستگاه و تحقیقات اولیه در حدود یکصد میلیون تومان بوده و از آنجا که
این دستگاه در یک شرکت خصوصی ساخته شده، منابع آن توسط اعضای شرکت و دریافت وام
از طرف ستاد (با معرفی به صندوق توسعه فناوری) تامین شده است. جا دارد از طرف
خود و همکارانم از کمک‌ها، راهنمائی‌ها و حمایت‌های مسئولان ستاد و همچنین
اعضای شبکه شرکت‌ها تشکر ویژه نمایم. چرا که بدون کمک این عزیزان این نتیجه یا
حاصل نمی شد و یا خیلی دیر به دست می‌آمد.
شرکت فناوران نانومقیاس در حال حاضر در مرکز رشد لوازم و تجهیزات پزشکی مستقر
است که بر خود لازم می‌دانم از آمدیریت این مرکز به خاطر توجه و زحمات خاص در
کلیه مراحل فعالیت تقدیر و تشکر داشته باشم.
درصورت مراجعه سرمایه‌گذاری به شما، چه چیز قابل ارائه‌ای دارید؟
در حال حاضر ما هم محصول داریم و هم دانش فنی. البته هنوز فرصت نکرده ایم که
اختراعمان را ثبت کنیم.
لطفاً در رابطه با “طرح تجاری شرکت فناوران نانومقیاس” نیز توضیحاتی بفرمایید.

ما در سال ۸۶ یک طرح تجاری برای ساخت دستگاه نیمه صنعتی تولید نانوفیبرها به
ستاد ارائه دادیم که با توجه به اطلاعات و نتایج آن مقطع زمانی، جزئیات موضوع
را شامل نمی‌شد. امسال با توجه به تجربه دستگاه نیمه صنعتی، یک طرح تجاری کاملاً
کمی و جزئی برای تولید نانوفیلتر ارائه داده‌ایم و امیدواریم مورد حمایت قرار
گرفته و تسهیلات مورد نیاز جهت راه‌اندازی دستگاه صنعتی در اختیار طرح قرار
گیرد.
نقاط قوت و ضعف پژوهش‌های شما به نظر خودتان چیست؟
بنده هنوز فرصت نکرده‌ام به این موضوع فکر کنم.
برای رسیدن به هدف “خلق ثروت از فناوری نانو و بهبود زندگی مردم” چه باید کرد؟

تنها گزینه‌ای که به نظرم می‌رسد توجه، تلاش و بستر سازی با تکیه بر توانمندی های
داخلی و عنایات خدادادی است. شما چند سالی است که به مسئله مقالات نانو توجه
کردید و نتیجه گرفتید. ما در حال حاضر رتبه قابل قبولی در سطح منطقه و جهان در
این خصوص داریم. ملاحظه بفرمائید که این هزینه‌ها شاید در حد چند گرنت بین‌المللی
باشد. استادی از دانشگاه ملی سنگاپور به بنده می‌گفت که در حدود ۵/۰ تا ۱
میلیون دلار گرنت سالیانه دارند و افتخار می‌کرد که دارای مقالاتی با ارجاعات
زیاد است. من مطمئنم که ما استادانی داریم که با مبالغ و ارقام بسیار کوچک‌تر،
این افتخارات را دارند. به نظر من در درمان و حل یک درد یا موضوع، ۴ مسئله مهم
است ۱- احساس درد ۲- توجه به درد ۳- تشخیص درست درد ۴ –تجویز درست دارو. چه بسا
ما درد را احساس نمی‌کنیم و یا توجه نمی‌کنیم و بیماری ما حادتر می‌شود بالاخره
اول باید احساس کنیم که نیاز داریم، بعد توجه کنیم که موضوع مهم است، در ادامه
همه چیز درست خواهد شد.
پیشنهادات و انتقادات شما برای بهتر شدن جشنواره برترین‌ها چیست؟
به نظر من جشنواره بهتر است از فضاهای دانشگاهی فاصله بگیرد یا در سایر موارد
نیز تقویت شود. کمتر محققی در حال حاضر می‌تواند بین برترین‌ها باشد و عضو هیات
علمی یک دانشگاه ثروتمند نباشد.
آیا برگزاری این جشنواره تأثیری بر پیشرفت ایران در این فناوری داشته است؟

در این هیچ شکی نیست. برای پیشرفت بیشتر کشورمان چه پیشنهادی برای دولت و
پژوهشگران ایرانی دارید؟
برای دولتمردان: از حرف درمانی بپرهیزیم. لب بندیم بازو گشایم. برای پژوهشگران:
پیشنهادی ندارم.
درحال حاضر، ارتباط شما با ستاد نانو، چگونه بوده و چه انتظاراتی از این ستاد
دارید؟
در مرحله اول از ستاد باید تشکر کنم و خواهش می‌کنم که به این روند خود با قدم های
محکم‌تر ادامه دهند و راه را برای پژوهشگران هر چه بیشتر هموارتر کنند.
با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. اگر نکته خاص دیگری دارید،
بفرمایید.
خیلی متشکر از فرصتی که در اختیار بنده قرار دادید. در پایان پیشنهاد می‌کنم
جایزه و تقدیرهایی هم از فعالان درون ستاد در نظر بگیرند. چون این درست نیست که
این همه زحمت برای اعضای ستاد باشد و در نهایت خودشان از این تقدیرها بی
بهره باشند. بالاخره آنها هم در موفقیت افراد برتر سهیم هستند. مثلا فکر می‌کنید
اگر حمایت های تشویقی ستاد نبود بنده به جای ۹ مقاله در دوره دکتری چند مقاله
می‌توانستم داشته باشم؟
بنده می‌خواهم با این شعر زیبای شیخ اجل سعدی صحبتهایم را تمام کنم که می‌فرماید:

برگ درختان سبز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتریست معرفت کردگار
روز بهار است خیز تا به تماشا رویم
تکیه بر ایام نیست تا دگر آید بهار