فناوری‌نانو یکی از چهار اولویت تحقیقاتی اصلی ژاپن در حوزه علم و فناوری است. دولت‌مردان این کشور از دهه ۱۹۹۰ به اهمیت فناوری‌نانو پی‌برده، سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه انجام داده‌اند.
نگاهی بر وضعیت فناوری‌نانو در کشور ژاپن
|
فناوری‌نانو یکی از چهار اولویت تحقیقاتی اصلی ژاپن در حوزه علم و فناوری است. دولت‌مردان این کشور از دهه ۱۹۹۰ به اهمیت فناوری‌نانو پی‌برده، سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه انجام داده‌اند. ژاپن از پیشگامان جهانی فناوری‌نانو و یکی از نقش‌آفرینان کلیدی در این حوزه است و تاکنون سرمایه‌گذاری‌های کلانی در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‌نانو انجام داده‌است. جایگاه کشور ژاپن به‌عنوان یکی از رهبران فناوری جهان طی دو دهه گذشته، ناشی از درک دولت‌مردان این کشور مبنی بر اهمیت نقش فناوری در توسعه اقتصادی و صنعتی کشورهاست. دولت این کشور از دهه ۱۹۹۰ به اهمیت فناوری‌نانو پی‌برده و سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری را در این حوزه انجام داده‌اند. اولین و دومین برنامه پایه این کشور در حوزه علم و فناوری از سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ به‌طور موفقیت‌آمیزی اجرا شد. سومین برنامه پایه آن نیز از سال ۲۰۰۶ آغاز شده و تا سال ۲۰۱۰ ادامه خواهد یافت. براورد می‌شود که دولت حدود ۱۶۰ میلیارد دلار در تحقیق و توسعه علم و فناوری سرمایه‌گذاری کند. برنامه سوم علم و فناوری ژاپن بر سه اصل زیر استوار است: خلق دانش؛ افزایش توانمندی ملی؛ حفاظت از امنیت و سلامت ملی. اولویت‌های تحقیقاتی چهارگانه اصلی دولت ژاپن عبارتند از: علوم زیستی؛ اطلاعات و ارتباطات از راه دور؛ علوم زیست‌محیطی؛ فناوری‌نانو و مواد. دولت ژاپن در سال ۲۰۰۵ بیش از ۶۲۰ میلیون یورو در زمینه فناوری‌نانو سرمایه‌گذاری کرد. بخش خصوصی ژاپن نیز توجه ویژه‌ای به این حوزه دارد. طی براورد وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت(METI)، بخش خصوصی در سال ۲۰۰۳ بیش از ۴۰ میلیارد ین در تحقیق و توسعه فناوری‌نانو سرمایه‌گذاری کرده‌است. هم‌اکنون بیش از ۵۰۰ شرکت فناوری‌نانو در این کشور وجود دارد. بر اساس براورد مؤسسه تحقیقاتی میتسوبیشی ارزش بازار محصولات مبتنی بر فناوری‌نانو در کشور ژاپن در سال ۲۰۰۵، حدود ۸۵۰۰ میلیارد ین بوده که پیشبینی می‌شود این میزان در سال ۲۰۱۰ تا بیش از ۱۹ هزار میلیارد ین افزایش یابد. با توجه به موضوعات اصلی تحقیقات، بخش قابل توجهی از تلاش‌های تحقیقاتی کشور ژاپن در حوزه فناوری‌نانو به برنامه‌های زیست‌محیطی، مانند کاهش وزن تجهیزات حمل و نقل، و تأسیس ساختمان‌های ذخیره‌کننده انرژی مجهز به شیشه‌های کنترل‌کننده نور و دیوارهای کنترل‌کننده گرما اختصاص دارد. وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوری(MEXT) با تدوین برنامه‌ای راهبردی، به دنبال توسعه فناوری‌نانو در این کشور است، همچنین تلاش‌های این وزارت‌خانه، حمایت از توسعه منابع انسانی و تحقیق و توسعه چندرشته‌ای را دربرمی‌گیرد. توجه به مزایای اجتماعی بالقوه و ریسک‌های مربوط به فناوری‌نانو نیز در راهبردهای سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه گنجانده شده‌است. با وجود اینکه پیشبینی می‌شود فناوری‌نانو تأثیری انقلابی بر توسعه اجتماعی، اقتصادی و بهبود شرایط زندگی مردم بگذارد؛ در عین حال اثرات منفی‌ای نیز سلامت انسان و محیط زیست دارد. مؤسسه ملی علم و فناوری صنعتی پیشرفته(AIST)، اولین نقشه‌راه برای ارزیابی ریسک نانومواد را منتشر کرده‌است. در این راستا پیشگامی ایجاد کسب و کارهای فناوری‌نانو(NBCI)، کنسرسیومی متشکل از ۳۲۰ شرکت خصوصی، کارگروهی برای بررسی اثرات اجتماعی و استاندارد‌سازی در حوزه فناوری‌نانو تشکیل داده‌است. کشور ژاپن برای افزایش رقابت‌پذیری خود در صنایع مختلف، توجه ویژه‌ای به توسعه فناوری‌نانو در این کشور دارد و در این مسیر سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام می‌دهد. |
