پژوهشگران ایرانی با همکاری پژوهشگران کانادایی به سامانه‌ی نوین آزادسازی دارو در روش پرتودرمانی به کمک پرتوهای غیر مضر دست یافتند.
دارورسانی با امواج بی‌خطر؛ حاصل همکاری پژوهشگران ایرانی و کانادایی
پژوهشگران ایرانی با همکاری پژوهشگران کانادایی به سامانه‌ی نوین آزادسازی دارو در روش پرتودرمانی به کمک پرتوهای غیر مضر دست یافتند.
دکتر فرحناز نورمحمدیان، دانشیار شیمی آلی پژوهشکده‌ی علوم و فناوری رنگ، در گفتگو با بخش خبری سایت ستاد ویژه‌ی توسعه‌ی فناوری نانو گفت: «آزادسازی دارو در محل آسیب‌دیده، به‌ویژه در مواردی که داروها دارای اثرات جانبی زیادی هستند و یا به درمان موثرتری نیاز باشد، بسیار مورد توجه بوده‌است. برای مثال یکی از روش‌های متداول در درمان بیماری سرطان پوست، اعمال دارو بر پوست و تابش امواج ماوراء بنفش برای آزادسازی دارو است. یکی از مضرات مهم این روش، لزوم استفاده از امواج ماوراء بنفش است که خود به عنوان یکی از پرتوهای سرطان‌زا و آسیب‌رسان مطرح است».
دکتر نورمحمدیان افزود: «در این پروژه، به بررسی امکان استفاده از امواج بی‌خطر مادون قرمز نزدیک در محدوده‌ی طول موج ۹۸۰ نانومتر در فرایند دارورسانی به‌روش پرتودرمانی، پرداختیم. از آنجا که این امواج، انرژی لازم برای انجام واکنش‌های آزادسازی نوری را ندارند، تلاش ما بر این بود که با استفاده از نانوذرات ویژه، امواج ناحیه‌ی بی‌خطر مادون قرمز نزدیک را در سطح مولکولی به امواج پرانرژی ماوراء بنفش تبدیل کنیم. زیرا تنها در این صورت است که این امواج در سطح مولکولی باعث انجام واکنش و آزادسازی دارو در محل دقیق با مقدار معین، می‌شوند».
وی در مورد نتایج این پژوهش گفت: «ما توانستیم ترکیباتی بر پایه‌ی دی کربوکسی متوکسی بنزوئین را سنتز و به نانوذرات لانتانیدی متصل کنیم. سپس نور لیزری را با طول موج ۹۸۰ نانومتر به آنها بتابانیم و واکنش فتوشیمیایی و آزاد شدن جزء مورد نظر را بررسی کنیم. نتایج اسپکتروسکوپی نشان دادند که سرعت آزاد شدن جزء آزادشونده، در دو حالت تابش امواج ماوراء بنفش بدون نانوذرات و همچنین تابش نور بی خطر و پر نفوذ مادون قرمز نزدیک، یکسان بوده و سامانه‌ی طراحی شده کاملا کارآمد و موثر است».
این محققان برای دستیابی به اهداف مطرح شده، ماده بی‌رنگی ساخته‌اند که دارای ویژگی‌های زیر است:
• توانایی اتصال به دارو را دارد، به تابش نور ماوراء بنفش پاسخ می‌دهد، بخش دارویی آن از ماده جدا شده و به فرم موثر تبدیل می‌گردد.
• حداکثر حساسیت به نور را دارد و احتیاج به تابش زیادی ندارد
• توانایی اتصال به نانوذرات را دارد
• پس از جدا شدن دارو، این ماده به صورت رنگی و قابل دفع تبدیل می‌شود و از میزان داروی آزاد شده مطلع می‌شویم
• ذرات مورد نظر به صورت نانوذرات فعال سنتز می‌شوند.
دکتر نورمحمدیان، مهم‌ترین مزیت این پژوهش را استفاده از امواج بی‌خطر با عمق نفوذ بیشتر در بافت زنده برای دارورسانی در محل، عنوان کرد.
جزئیات این پژوهش -که با همکاری کارل جان کارلینگ، جان کریستوفر بایر و نیل برندا از کشور کانادا انجام شده‌است- در مجله‌ی Angewandte Chemie International Edition (جلد ۴۹، صفحات ۳۷۸۵-۳۷۸۲، سال ۲۰۱۰) منتشر شده‌است.
