|
شیمیدانان دانشگاه تبریز با کمک نانوآلیاژ طلا/نقره، توانستند نانوحسگری ساده و
کم‌هزینه برای اندازه‌گیری ملامین موجود در شیر خشک نوزادان تهیه کنند.
دکتر جمشید منظوری لشکر، استاد بازنشسته شیمی تجزیه دانشگاه تبریز و دبیر منطقه ۱۳
دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با بخش خبری سایت ستاد فناوری نانو گفت: «در بین
سیستم‌های کمی‌لومینسانس تنها تعداد معدودی از شدت نشر کافی برخوردار بوده و حساسیت
لازم را برای انجام آنالیزها دارند. برای افزایش کارایی، معمولاً یک کاتالیزور
شیمیایی به‌کار می‌برند. تحقیقات نشان داده است که اکثر نانوذرات فلزی و اکسید فلزی
فعالیت کاتالیزی بالایی را از خود نشان می‌دهند و موجب تقویت سیگنال کمی‌لومینسانس
می‌شوند».
کمی‌لومینسانس که به تابش نور از محل تهییج شده یک واکنش، زمانی که به سطح پایه
برمی‌گردد، اطلاق می‌شود، یکی از روش‌هایی است که برای اندازه‌گیری غلظت مواد
به‌کار می‌رود.
دکتر منظوری در ادامه افزود: «سیستم‌های کمی‌لومینسانس پرمنگنات در حالت معمول از
شدت کافی برای آنالیز برخوردار نیستند. ما در این کار سعی کردیم شدت این سیستم را
با به‌کار بردن یک کاتالیزور مناسب تقویت کنیم. بررسی‌ها نشان داد که نانوذرات
به‌ویژه نانوآلیاژهای طلا و نقره اثر افزاینده‌ی فوق‌العاده‌ای روی شدت
کمی‌لومینسانس دارند».
وی یکی از مهم‌ترین هدف‌های انجام این تحقیقات را این‌گونه توضیح داد: «روش
اندازه‌گیری پروتئین‌ها در مواد مغذی بر اساس درصد نیتروژن آنها صورت می‌گیرد. برخی
تولیدکنندگان، ملامین را (به‌علت داشتن درصد بالای نیتروژن در ساختارش) به‌طور غیر
مجاز به خوراک حیوانات خانگی و شیر نوزادان اضافه می‌کنند تا درصد پروتئین آنها را
زیاد نشان دهد. تا حال چندین مورد بیماری و حتی مرگ در اثر این ماده گزارش شده‌است.
ما در این کار پژوهشی، برآن بودیم که روشی ساده و حساس برای اندازه‌گیری ملامین
برای این محصولات ارایه کنیم، این کار با بهره گرفتن از تجمع ملامین با نانوذرات
سنتز شده عملی شد».
وی ابتدا نانوآلیاژ طلا/نقره را سنتز کرده، سپس اثر کاتالیزوری نانوآلیاژهای سنتز
شده را روی سیستم کمی‌لومینسانس پرمنگنات-فرمالدهید بررسی کرده‌است. در نهایت هم به
اندازه‌گیری ملامین موجود در شیر خشک پرداخته‌است.
نتایج نشان داد که نانوذرات آلیاژی طلا/نقره، خاصیت کاتالیزوری بالایی نسبت به
نانوذرات ساخته شده از طلا یا نقره‌ی تنها، دارند و به کمک آنها می‌توان ملامین را
در غلظت‌های کم و با دقت بالا در شیر خشک نوزادان اندازه‌گیری نمود.
محقق طرح در پایان گفتگو ابراز داشت: «سنتز نانوذرات به کمک تصاویر میکروسکوپ
الکترونی عبوری در آزمایشگاه TEM مرکز تحقیقاتی پرطاووس تائید شد و ترکیب و درصد
طلا و نقره در نانوآلیاژها هم در آزمایشگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی دانشگاه صنعتی
سهند تبریز، تعیین و مورد تائید قرار گرفت».
جزئیات این پژوهش -که در قالب رساله‌ی دکتری آقای جواد حسن‌زاده، با راهنمایی دکتر
جمشید منظوری لشکر و دکتر محمد امجدی در دانشگاه تبریز انجام شده‌است- در مجله‌ی
Microchim acta (جلد ۱۷۵، صفحات ۵۴-۴۷، سال ۲۰۱۱) منتشر شده‌است.
|
