ارزیابی اثرات فناوری‌نانو بر توسعه پایدار

اگرچه تجاری‌سازی فناوری‌‌نانو هنوز در مراحل آغازین خود قرار دارد، اما ما باید نسبت به اینکه چه بازارهایی رشد می‌کنند و محصولات جدید فناوری‌نانو چگونه بر توسعه پایدار تاثیر دارند، آگاهی بیشتری داشته باشیم .

در ایالات متحده آمریکا بخش خصوصی و دولتی در مجموع سالیانه بالغ بر ۳ میلیارد
دلار در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‌نانو سرمایه‌گذاری می‌کنند. میزان
سرمایه‌گذاری جهانی در این حوزه بسیار بالاتر از این میزان است. اثرات اقتصادی
بلندمدت این حجم عظیم سرمایه‌گذاری بر روی اشتغال، فروش محصولات و بهبود توسعه
پایدار چیست؟

فیلیپ شاپیرا و جان یوتی از محققان موسسه فناوری جورجیا، در همایش بین‌المللی
ارزیابی اثرات اقتصادی فناوری‌نانو که در ۲۷ ماه مارس سال جاری میلادی در
واشنگتن برگزار گردید، تلاش کرده‌اند به این سوال پاسخ دهند. این محققان برای
شناسایی اثرات فناوری‌نانو بر توسعه اقتصاد سبز در حوزه‌هایی نظیر انرژی،
محیط‌زیست و آب آشامیدنی سالم، ارزیابی چرخه حیات کامل این حوزه را حایز اهمیت
دانسته‌اند.

به گفته شاپیرا، «فناوری‌نانو در بسیاری از حوزه‌ها، منجر به بهبود توسعه
پایدار و سبز می‌شود». «اگرچه تجاری‌سازی فناوری‌‌نانو هنوز در مراحل آغازین
خود قرار دارد، اما ما باید نسبت به اینکه چه بازارهایی رشد می‌کنند و محصولات
جدید فناوری‌نانو چگونه بر توسعه پایدار تاثیر دارند، آگاهی بیشتری داشته
باشیم».

از آنجایی که فناوری‌نانو بسیاری از صنایع را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ارزیابی و
پیش‌بینی این اثرات کار ساده‌ای نیست. فناوری‌نانو در مقایسه با فناوری اطلاعات
و زیست‌فناوری، ویژگی‌های بیشتری از یک فناوری عام دارد. این ویژگی‌ها، تجزیه و
تحلیل ارزش محصولات و فرایندهای ناشی از این فناوری را دشوار کرده است.

شاپیرا و یوتی در مقاله جدید خود، زیرمجموعه‌ای از فناوری‌نانوی سبز که به
دنبال توسعه انرژی پایدار، بهبود کیفیت محیط زیست و فراهم‌کردن آب آشامیدنی
سالم برای مناطقی از جهان که با کمبود آب مواجه هستند را تجزیه و تحلیل
کرده‌اند. این محققان چرخه حیات محصولات فناوری‌نانو که باید در این ارزیابی
مدنظر قرار گیرند را نیز بحث و بررسی کرده‌اند.

به گفته یوتی، «توسعه صنعت فناوری‌نانو با شرکت‌های بزرگ که منابع لازم برای
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه‌ی این حوزه را دارند، آغاز شده است. اما این
وضعیت در حال حاضر تغییر کرده است. بسیاری از شرکت‌های کوچک در توسعه نانومواد
جدید مشارکت دارند، اما شرکت‌های بزرگ به دنبال ایجاد همگرایی بین نانومواد
تولیدی با فرایندها یا محصولات موجود هستند».

یوتی و شاپیرا مثال‌های متعددی از فناوری‌نانوی سبز ارائه کرده و با تجزیه و
تحلیل اثرات بالقوه این فناوری، پیش‌بینی‌های این حوزه را بررسی کرده‌اند.
مواردی از فناوری‌نانوی سبز که در این مقاله ارائه شده‌اند، عبارتند از:

• باتری‌های خورشیدی مبتنی بر فناوری‌نانو که از مواد ارگانیکی کم هزینه‌تر
استفاده می‌کنند؛

• کاربردهای فناوری‌نانو در ذخیره انرژی؛

• کاربردهای انرژی گرمایی؛

• کاتالیست‌های سوختی؛ و

• فناوری‌های مورد استفاده برای آب آشامیدنی سالم.