بررسی روند ایجاد رویکرد تجاری‌سازی در تحقیقات دانشگاهی

نشست یکروزه هم‌اندیشی اساتید جوان دانشگاه‌های تهران با موضوعاتی چون تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی‏‏‏ و پایان‌نامه‌های کاربردی؛ مفاهیم و تجارب‏، برگزار شد.

نشست یکروزه هم‌اندیشی اساتید جوان دانشگاه‌های تهران با موضوعاتی چون تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی‏‏‏ و پایان‌نامه‌های کاربردی؛ مفاهیم و تجارب‏، برگزار شد. نشست فوق در چند بخش از صبح تا بعد از ظهر روز چهارشنبه برپا شد که در ادامه گزارشی از برگزاری آن آمده است.

در جلسه صبح روز چهارشنبه، دکتر شفیعا از اساتید مدیریت فناوری به تشریح موضوع تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی دانشگاه‌ها پرداخت. در ابتدای جلسه دکتر شفیعا با تشریح اقتصاد دانش‌بنیان به اهمیت فناوری‌های نوظهور در این اقتصاد اشاره کرد. وی گفت: «بر اساس گزارش تحقیقاتی‌ که اخیرا مرکز اداره بین‌المللی نوآوری منتشر کرده،‌ نوآوری یکی از مهمترین عناصر مباحث نوظهور اقتصاد جهانی به شمار می‌آید و کشورهای توسعه یافته در پی تحولات سریع و بی‌سابقۀ اقتصاد جهانی، حمایت‌های سیاسی خود را از صنایع سنگین به سمت فناوری نانو، زیست ‌فناوری، موسسات دیجیتالی و راه‌حل‌های انرژی معطوف ساخته‌اند.»

شفیعا به دو موضوع توانمندی و هوشمندی فناوری اشاره کرد و در این مسیر، فرایند ایده تا محصول مورد بحث قرار گرفت و ضمن تشریح مراحل گام به گام تبدیل ایده به محصول به اهمیت شناخت و ارزشیابی ایده‌ها پرداخته شد. در این بخش مدل امکان‌سنجی‌ تجاری‌سازی ایده‌های نو تبیین شد. از نکات قابل توجه در ارائه دکتر شفیعا ارائه مثال‌های متعدد از پروژه‌های صنعتی موفق و غیرموفق داخلی بود که توسط متخصصان کشور صورت گرفته بود. تجربیات ارزنده این موردکاوی‌ها به شفاف شدن مباحث کمک شایانی می‌کرد. نشست صبح با برگزاری جلسه پرسش و پاسخ پایان یافت.

در نشست بعدازظهر، ابتدا دکتر باقری ریاست دانشکده پلیمر دانشگاه صنعتی شریف به ارائه مفاهیم و تجربیاتی از تعریف و اجرای پروژه‌های کاربردی پرداخت. وی ابتدا تفاوت تحقیقات پایه و کاربردی و تفاوت بین حل مشکلات فنی و تحقق کاربردی را تشریح کرد. در این ارائه، چالش‌های پیشرو در شناخت نیازها و مشکلات صنعت و تبدیل آن به پروژه‌های پژوهشی تبیین شد. در ادامه چندین پروژه تحقیقاتی برای حل مشکل صنعت از مرحله شناخت تا تعریف، اجرا و تجاری‌سازی نتایج مورد بررسی قرار گرفت.

در انتها، دکتر باقری پیشنهاد داد که حمایت‌های تشویقی ستاد از اساتید برای انجام پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی در چارچوب برنامه‌های میان مدت و بلندمدت برای هر فرد انجام شود و با این کار، هدفمندی و کاربردی بودن در تعریف و انجام پایان‌نامه‌ها مورد تشویق قرار گیرد.

در بخش پرسش و پاسخ نشست بعد از ظهر به حلقه ضعیف بین دانشگاه و شرکت‌های صنعتی در کشور اشاره شد. دکتر باقری در این خصوص تاکید کرد این حلقه ضعیف، باعث شده که محققان مجبور شوند به ایجاد واحد تولیدی مبادرت ورزند که به مطلوب بودن این مدل انتقاد داشت، اما فرد را ناچار به انتخاب این مدل برای تجاری‌سازی نتایج تحقیقاتی در این فضا دانست.

سوال دیگری که مطرح شد به تناقض بین حرکت در لبۀ علم و انجام پروژه کاربردی می‌پرداخت. بگفته باقری دانشجویان تمایل به کار کردن در موضوعات جدید با قابلیت تبدیل نتایج به مقالات ISI دارند. دکتر باقری ضمن اینکه تاکید داشت می‌توان تحقیقاتی تعریف کرد که هم کاربردی شوند هم نتایجشان در قالب مقاله ISI منتشر شود؛ اما این مساله را وارد دانست و به راهکارهایی همچون متقاعد کردن دانشجویان برای انجام تحقیقات کاربردی با ارزش اشاره داشت.

بخش سوم نشست با حضور دکتر رضایت مدیر کارگروه سرمایه‌های انسانی ستاد نانو برگزار شد. در این بخش دکتر رضایت به تبیین اهداف برگزاری این نشست پرداخت و در ادامه هر یک از اساتید با معرفی حوزه تحقیقاتی خود به طرح مباحث و سوالاتی در مورد تجاری‌سازی دستاوردهای علمی محققان پرداختند. مهمترین مباحث مطرح شده در این بخش عبارتند از:
•    اهمیت هماهنگی سیستم ارتقای اساتید با اهداف تجاری‌سازی
•    تاکید بر اطلاع‌رسانی چالش‌های صنعتی برای اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها
•    تاکید بر تقویت نقش حلقه‌های واسط میان دانشگاه و صنعت
•    پیشنهاد برگزاری این نشست‌ها
•    درخواست پیگیری اجرایی شدن قوانین مصوب اجرا نشده برای حمایت از پژوهش‌های کاربردی همچون بخشودگی مالیات شرکت‌های صنعتی برای انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه
•    پیشنهاد دعوت از صنعت‌گران برای حضور در این نشست‌ها و طرح دیدگاه‌های صنعت
•    ایجاد واحد شناسایی نیازهای صنعت و اطلاع رسانی نیازها به جامعه علمی کشور
•    پیشنهاد جایزه ویژه به طرح‌های کاربردی
•    پیشنهاد برگزاری اینگونه نشست‌ها برای مدیران دانشکده‌ها و مدیران ارتباط با صنعت دانشگاه‌ها
•    تاکید بر اهمیت توجه مباحث ایمنی کار با نانومواد و درخواست برای برگزاری دوره‌های آموزشی در این حوزه

گفتنی است نشست یکروزه هم اندیشی اساتید جوان دانشگاه‌های تهران با عنوان «از پایان‌نامه تا صنعت» در تاریخ اول خردادماه در سالن اجلاس ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.