آشکارسازی تومورهای سرطانی با نانوپلیمرها

گروهی از پژوهشگران ایرانی با ایده پردازی‌های جدید خود، موفق به سنتز نوع جدید پلیمری با خاصیت دارویی برای آشکارسازی سرطان‌های سرطان پستان و تومورهای ‏کبدی در مراحل اولیه، شد.

گروهی از پژوهشگران ایرانی با ایده پردازی‌های جدید خود، به کمک آزمایشگاه کنترل معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت ‏موفق به سنتز نوع جدید پلیمری شد که دارای خاصیت دارویی برای آشکارسازی سرطان‌های پستان و تومورهای ‏کبدی در مراحل اولیه هستند. این دارو علاوه‌بر درمان تومور‌های سرطانی قابلیت استفاده در تصویر‌برداری ‏MRI‏ به عنوان تشدید ‏کننده‌های تصویری (مواد کنتراست‌زا) را دارد.‏

تصویربرداری مولکولی روشی غیرتهاجمی و اختصاصی برای‌شناسایی بیومارکرهای ویژه بافت‌ها و سلول‌های بیمار است که ‏در طول دهه گذشته کاربردهای فراوانی داشته است. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ‏MRI‏ به‌دلیل قابلیت‌ها و توانمندی‌های ‏ویژه به عنوان تکنیکی برتر در ارائه اطلاعات آناتومیکی و فیزیولوژیکی با دقت بالا مطرح است. از مواد داروئی حاجب ‏‏(‏Contrast Agents‏) در ‏MRI‏ استفاده می‌شود که به شکل‌های مختلف در دسترس هستند. با ورود فناوری نانو به عرصه پزشکی ‏تشخیصی به‌خصوص ‏MRI، نانوذرات مغناطیسی به عنوان موفق‌ترین راه ممکن مطرح هستند که برخلاف مواد حاجب موجود که ‏فقط سیگنال حاصل از عروق را تشدید می‌کنند، سیگنال حاصل از بافت‌ها و سلول‌های خاص را نیز درحد قابل تشخیص افزایش ‏می‌دهند.‏

دکتر نادر ریاحی عالم، استاد گروه فیزیک پزشکی و مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این‌باره گفت: «از آنجا ‏که داروی مرسوم کنتراست مغناطیسی (مگنویست) در سطح خارج سلولی کاربرد دارد لذا برای تشخیص سلول‌های سرطانی در مراحل ‏اولیه لازم است که این دارو دارای سایز و ابعاد قابل نفوذ به سلول باشد. به‌همین خاطر پروسه سنتز این دارو در سایز نانو این ‏امکان را فراهم می‌آورد که از سطح فضای خارج سلولی به فضای درون سلولی راه یابد و سلول‌های سرطانی و تومورال را از ‏سلول‌های نرمال متمایز و قابل‌شناسایی نماید. لذا ماده دریافتی از دانشگاه کالج لندن به‌صورت امولسیون برای ساخت پلیمرهای ‏جراحی مفید و دارای نتایج موفقیت آمیز بود و می‌توانست بعنوان ماده کنتراست تصویربرداری ام ار‌ای در سایز نانو قابل استفاده ‏باشد.»‏

هدف از انجام این مطالعه ارزیابی بهینه‌سازی کنتراست نانوذرات گادولینیوم اکساید با پوشش نانوکامپوزیت و پایه سیلیکونی ‏و مقایسه نانوذره گادولینیوم اکساید با ماده کنتراست متداول در تصویربرداری تشدید مغناطیسی مگنویست (‏Magnevist‏) است. ‏در این مطالعه امولسیون جدید تشکیل شده از نانوذره گادولینیوم اکساید و پوشش نانوکامپوزیت ‏POSS-PCU‏ بررسی شد. ‏نانوذرات گادولینیوم اکساید در مقایسه با مگنویست با کاهش زمان استراحت و یا افزایش آهنگ استراحت (‏Relaxivity‏) می‌تواند ‏شدت سیگنال ‏MRI‏ را افزایش داده و بعنوان ماده کنتراست مثبت در مقایسه با نانوذرات اکسیدآهن (ماده کنتراست منفی)، بهینه‌سازی کنتراست‎ ‎بالایی را در ‏MRI‏ ایجاد کند.‏

داروی جدید هم اکنون در ادامه روش‌های هدفمند‌سازی و از طریق اتصال با مواد زیست سازگار، به نتایج سودمند دیگری در ‏دارورسانی هدفمند جهت آشکارسازی عقده‌های لنفاوی سرطان پستان و تومورهای کبدی نایل شده است. وی در تکمیل این ‏مطلب افزود: «در انجام این طرح علاوه‌بر سنتز دارویی مبنی بر آشکارسازی سرطان‌های مختلف در مراحل اولیه، توانستیم ‏داروی مرسوم وارداتی از خارج را نیز سنتز نماییم که دارای اثرات قابل توجهی شبیه نمونه خارجی است.»‏

در مورد کاربرد‌های ماده سنتز شده، کاربرد آن در علوم تصویربرداری پزشکی برای سیستم‌های تصویربرداری ‏MRI‏ و نیز ‏استفاده‌های چندگانه در درمان تومورها به‌طور همزمان مطرح است.‏

ریاحی عالم در رابطه با معرفی این دارو گفت: «از آنجا که نمونه غیر نانو این دارو مورد تایید‎ ‎سازمان استاندارد مواد غذایی و ‏دارویی امریکا است، لذا دارای تاییدیه ‏FDA‏ است، به همین خاطر چون این دارو مراحل آزمایشگاهی و حیوانی را گذرانده است ‏در حال بررسی‌های انسانی است که پس از آن معرفی می‌شود.»‏

نتایج این کار تحقیقاتی که به دست دکتر نادر ریاحی عالم و همکاران وی صورت گرفته است، در مجله
‏ ‏Biological trace element research‏ (جلد ۱۳۷، شماره ۳، دسامبر ۲۰۱۰) منتشر شده است. علاقمندان می‌توانند متن ‏کامل مقاله را در صفحات ۳۲۴ الی ۳۳۴ همین شماره مشاهده نمایند.‏