امکان ترمیم بافت استخوان به کمک بیوسرامیک‌های نوین نانوساختار

محقق پژوهشگاه مواد و انرژی به بررسی ترمیم بافت استخوان آسیب دیده در موش صحرایی توسط بیوسرامیک نانوساختاری بر پایه کلسیم منیزیم سیلیکات (مرونیت) و مقایسه آن با پودر هیدروکسی آپاتیت تجاری پرداخت.

از آنجا که در مهندسی بافت، پیش از کاربرد مواد زیستی به عنوان ایمپلنت‌ ارزیابی درون تنی دارای اهمیت بسزایی است، لذا محقق پژوهشگاه مواد و انرژی با همکاری مرکز تحقیقاتی درمانی ناباروری دانشگاه علوم پزشکی یزد به بررسی ترمیم بافت استخوان آسیب دیده در موش صحرایی توسط بیوسرامیک نانوساختاری بر پایه کلسیم منیزیم سیلیکات (مرونیت) و مقایسه آن با پودر هیدروکسی آپاتیت تجاری پرداخت. مهم‌ترین کاربرد این طرح در صنایع پزشکی و مهندسی پزشکی خواهد بود.

بیوسرامیک‌های فسفات کلسیم، به ویژه پودر هیدروکسی آپاتیت (HA)، به دلیل شباهت زیاد به ترکیب معدنی موجود در بافت‌های سخت، به طور گسترده به عنوان ایمپلنت استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، محدودیت‌هایی نظیر مقاومت فشاری و تافنس شکست پایین کاربردهای گسترده‌تر آن جهت  ترمیم بافت استخوان محدود کرده است. در سال‌های اخیر، مرونیت به دلیل افزایش تکثیر سلولی بیشتر و خواص مکانیکی بهتر توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است. همچنین مطالعات انجام شده نشان داده است که استئوبلاست‌ها (سلول‌های استخوان ساز) فعالیت‌ تکثیری بهتری روی مرونیت نسبت به HA از خود نشان می‌دهند.

دکتر مسعود حافظی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه مواد و انرژی عنوان کرد: « در این کار تحقیقاتی که در ادامه پایان نامه دکتری اینجانب و منتج از طرح پژوهشی مشترک با مرکز تحقیقاتی درمانی ناباروری دانشگاه علوم پزشکی یزد بود، ما به دنبال بررسی میزان استخوان سازی ترکیبی بر پایه کلسیم منیزیم سیلیکات یا همان مرونیت و مقایسه نتایج آن با پودر هیدروکسی آپاتیت که در ترمیم استخوان متداول است بودیم.»

حافظی در ادامه مراحل انجام این تحقیقات را به این شرح بیان کرد: «در ابتدا مرونیت به روش سل-ژل سنتز شده و خواص فیزیکی آن مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس با انتخاب ۲۴ موش صحرایی ۳-۴ ماهه با وزن مشخص و تقسیم آن‌ها به سه گروه ۸ تایی حفره‌هایی در استخوان ران آن‌ها ایجاد شد. در ادامه در یک گروه این حفره‌ها با پودر مرونیت و در گروهی دیگر با پودر هیدروکسی آپاتیت پر شد. گروه آخر هم بدون اینکه حفره با ماده‌ای پر شود به عنوان گروه کنترل انتخاب شد. سپس با گذشت زمان ۲ و ۸ هفته مطالعات هیستولوژیکی روی این گروه‌ها صورت گرفته و به مقایسه نتایج به دست آمده پرداخته شد.»

نتایج نشان داد که استخوان سازی و رگزایی مرونیت در محدوده گسترده‌تر و با سرعت بیشتری در مقایسه با گروه‌های دیگر ایجاد شد. چراکه فعالیت استئوبلاست‌ها روی مرونیت نانوساختار در مقایسه با هیدروکسی آپاتیت میکرونی افزایش قابل ملاحضه‌ای داشت. بنابراین با انجام بررسی های تکمیلی می‌توان به کاربرد این ماده به عنوان جایگزین مناسب استخوان با قابلیت رگزایی و افزایش فعالیت سلولی امیدوار بود.

به گفته حافظی، ایشان و همکارانشان در ادامه این طرح به دنبال ساخت داربست‌هایی از کامپوزیت‌های این ماده به همراه پلیمرهای زیست سازگار هستند.

نتایج این کار تحقیقاتی که توسط دکتر مسعود حافظی و دکتر علی رضا طالبی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و سایر همکارانشان صورت گرفته است در مجله Ceramics International (جلد ۳۹، ماه نوامبر سال ۲۰۱۲، صفحات ۴۵۷۵ تا ۴۵۸۰) منتشر شده است.