محققان ایرانی جهت افزایش سطح ایمنی حاصل از واکسن هپاتیت B، نتایج امیدوارکننده‌ای اکتساب نموده‌اند. روش تولید محصول پیشنهادی ساده و کم هزینه است. پس از موفقیت این طرح در مطالعات تکمیلی در سطح مدل انسانی، می‌توان به تولید صنعتی و صادرات این محصول امید داشت.
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: امکان ارتقای ایمنی‌زایی واکسن هپاتیت ب
واکسن هپاتیت B انسانی در حداقل ۱۰% افراد قادر به تولید سطح قابل قبولی از ایمنی نیست . از این رو محققان در سراسر جهان به دنبال راهکاری جهت ارتقای ایمنی‌زایی این واکسن هستند. یکی از این راهکارها، استفاده از ترکیبات ادجوانت (یاور) همراه با واکسن است که می‌تواند پاسخ ایمنی ایجاد شده را تقویت کند. هدف از تحقیق انجام شده، ارزیابی اثر نانوادجوانت Hep-c بر افزایش ایمنی‌زایی واکسن هپاتیت B بوده است. این نانوادجوانت بر پایه فناوری نانو طراحی و تولید شده است و امید است با ویژگی‌های منحصر به فرد خود بتواند پاسخ ایمنی ناشی از واکسن هپاتیت B را بهبود ببخشد.
ادجوانت‌ها و حتی نانو‌ادجوانت‌های موجود در سطح تجاری و یا تحقیقاتی، غالباً از ایمنی‌زایی محدودی برخوردارند و سمیت آن‌ها نیز مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند. اما در این تحقیق تلاش شده است نانوادجوانتی تولید شود که ضمن عدم سمیت، از ایمنی‌زایی بالایی نیز برخوردار باشد.
به گفته سعیده فخارزاده،کارشناس ارشد فیزیولوژی پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استفاده از این نانوادجوانت در واکسن هپاتیت B، سبب تحریک مناسب پاسخ ایمنی سلولی خواهد شد. از سوی دیگر با تقویت سیستم ایمنی در این واکسن، این احتمال وجود دارد که نیاز به واکسن‌های یادآور کاهش یابد که البته این فرضیه نیاز به اطلاعات و تحقیقات بیشتری دارد.
لازم به ذکر است نانوادجوانت Hep-c تولید شده در شرکت دانش بنیان صدور احرار شرق است، که در اداره ثبت اختراعات آمریکا و اروپا ثبت شده است.
در صورت موفق بودن این طرح در مطالعات تکمیلی و در سطح انسانی، نتایج آن در صنایع واکسن‌سازی قابل استفاده خواهد بود. با توجه به اهمیت بهبود سطح ایمنی توسط این واکسن به ویژه برای کارکنان مراکز درمانی، این نانوادجوانت می تواند زمینه مناسبی برای تامین نیاز داخلی و صادرات محصولی دانش‌بنیان برای کشور فراهم آورد.
فخارزاده در ادامه افزود: « به منظور ارزیابی کارایی این نانوادجوانت، تعداد مشخصی موش بالب سی(BALB/c)، در نوبت‌های واکسیناسیون، همزمان با تزریق واکسن هپاتیت ب، نانوادجوانت Hep-c را نیز دریافت کردند. یک تعداد هم به عنوان گروه کنترل تنها دریافت کننده واکسن هپاتیت ب بودند. پس از گذشت یک دوره مشخص، سطح پادتن (آنتی‌بادی) و نیز پاسخ ایمنی سلولی بر اساس استانداردهای موجود، در این دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت.»
نتایج این مطالعه نشان داده است که همزمان با حفظ سطح پادتن تولید شده در بدن، شاخصه‌های ایمنی سلولی در پی استفاده از این نانوادجوانت به میزان قابل چشمگیری افزایش می‌یابد. نانوادجوانت Hep-c، موجب افزایش سیتوکین آنتی ویرال اینترفرون گاما، تا ۴۰۰% و نیز افزایش تکثیر گلبول‌های سفید پس از مواجهه با آنتی‌ژن ویروس هپاتیت ب می‌گردد. مطالعات سمیت‌سنجی نیز قرارگیری این ماده را در دسته مواد غیرسمی به اثبات رسانده است.
در حال حاضر این تیم تحقیقاتی مکانیسم تاثیرگذاری این نانوادجوانت بر ایجاد ایمنی‌زایی را در دست بررسی دارند.
نتایج این کار تحقیقاتی که حاصل تلاش سعیده فخارزاده، مهندس محمد حسن نظران(مخترع این نانوادجوانت و مدیر عامل شرکت دانش بنیان صدور احرار شرق) و سایر همکارانشان است، در مجله Vaccine (جلد ۳، شماره ۲۲، ماه ژانویه، سال ۲۰۱۳، صفحات ۲۵۹۱ تا ۲۵۹۷) انتشار یافته است.
ادجوانت‌ها و حتی نانو‌ادجوانت‌های موجود در سطح تجاری و یا تحقیقاتی، غالباً از ایمنی‌زایی محدودی برخوردارند و سمیت آن‌ها نیز مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند. اما در این تحقیق تلاش شده است نانوادجوانتی تولید شود که ضمن عدم سمیت، از ایمنی‌زایی بالایی نیز برخوردار باشد.
به گفته سعیده فخارزاده،کارشناس ارشد فیزیولوژی پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استفاده از این نانوادجوانت در واکسن هپاتیت B، سبب تحریک مناسب پاسخ ایمنی سلولی خواهد شد. از سوی دیگر با تقویت سیستم ایمنی در این واکسن، این احتمال وجود دارد که نیاز به واکسن‌های یادآور کاهش یابد که البته این فرضیه نیاز به اطلاعات و تحقیقات بیشتری دارد.
لازم به ذکر است نانوادجوانت Hep-c تولید شده در شرکت دانش بنیان صدور احرار شرق است، که در اداره ثبت اختراعات آمریکا و اروپا ثبت شده است.
در صورت موفق بودن این طرح در مطالعات تکمیلی و در سطح انسانی، نتایج آن در صنایع واکسن‌سازی قابل استفاده خواهد بود. با توجه به اهمیت بهبود سطح ایمنی توسط این واکسن به ویژه برای کارکنان مراکز درمانی، این نانوادجوانت می تواند زمینه مناسبی برای تامین نیاز داخلی و صادرات محصولی دانش‌بنیان برای کشور فراهم آورد.
فخارزاده در ادامه افزود: « به منظور ارزیابی کارایی این نانوادجوانت، تعداد مشخصی موش بالب سی(BALB/c)، در نوبت‌های واکسیناسیون، همزمان با تزریق واکسن هپاتیت ب، نانوادجوانت Hep-c را نیز دریافت کردند. یک تعداد هم به عنوان گروه کنترل تنها دریافت کننده واکسن هپاتیت ب بودند. پس از گذشت یک دوره مشخص، سطح پادتن (آنتی‌بادی) و نیز پاسخ ایمنی سلولی بر اساس استانداردهای موجود، در این دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت.»
نتایج این مطالعه نشان داده است که همزمان با حفظ سطح پادتن تولید شده در بدن، شاخصه‌های ایمنی سلولی در پی استفاده از این نانوادجوانت به میزان قابل چشمگیری افزایش می‌یابد. نانوادجوانت Hep-c، موجب افزایش سیتوکین آنتی ویرال اینترفرون گاما، تا ۴۰۰% و نیز افزایش تکثیر گلبول‌های سفید پس از مواجهه با آنتی‌ژن ویروس هپاتیت ب می‌گردد. مطالعات سمیت‌سنجی نیز قرارگیری این ماده را در دسته مواد غیرسمی به اثبات رسانده است.
در حال حاضر این تیم تحقیقاتی مکانیسم تاثیرگذاری این نانوادجوانت بر ایجاد ایمنی‌زایی را در دست بررسی دارند.
نتایج این کار تحقیقاتی که حاصل تلاش سعیده فخارزاده، مهندس محمد حسن نظران(مخترع این نانوادجوانت و مدیر عامل شرکت دانش بنیان صدور احرار شرق) و سایر همکارانشان است، در مجله Vaccine (جلد ۳، شماره ۲۲، ماه ژانویه، سال ۲۰۱۳، صفحات ۲۵۹۱ تا ۲۵۹۷) انتشار یافته است.
