ساخت باکی‌بال بور۴۰ اتمی

محققان چینی با همکاری محققانی از دانشگاه براون موفق به تولید ساختار قفسی شکل از بور شدند. این ساختار که باکی‌بال بور است، از ۴۰ اتم بور تشکیل شده‌است.

۳۰ سال قبل، کشف باکی‌بال کربنی (فولرین) فصل تازه‌ای در فناوری نانو ایجاد کرد. اخیراً یک گروه تحقیقاتی چینی موفق شده‌اند باکی‌بالی از جنس بور ایجاد کنند که دارای ساختاری قفسی شکل است. پیش از این وجود چنین ساختاری تنها به‌صورت نظری پیش‌بینی شده بوده و دانشمندان در سنتز عملی این ماده تردید داشتند.
محققان دانشگاه براون با همکاری محققانی از دانشگاه شانسی و سینگوا از ۴۰ اتم بور برای ساخت قفسی تو خالی استفاده کردند.
لای شنگ وانگ از محققان این پروژه می‌گوید: «این اولین باری است که قفس‌های بور به‌صورت تجربی مشاهده می‌شوند. به‌عنوان یک شیمی‌دان، کشف یک مولکول یا ساختار جدید برایم بسیار هیجان‌انگیز است. این حقیقت که بور دارای چنین پتانسیلی برای ایجاد ساختاری جدید است بسیار جالب توجه است.»
باکی‌بال کربنی ساختاری متشکل از ۶۰ اتم کربن بوده که شبیه توپ فوتبال است. این ماده در سال ۱۹۸۵ کشف شد که پس از آن دیگر ساختارهای توخالی کربنی نظیر نانولوله کربنی کشف شدند. بعد از کشف باکی‌بال کربنی، دانشمندان به این موضوع اندیشیدند که آیا از عناصر دیگر نیز می‌توان ساختار قفسی شکل ایجاد کرد. اولین گزینه، بور بود که در جدول تناوبی در همسایگی کربن قرار دارد. از آنجایی که بور یک الکترون کمتر از کربن دارد، اگر ساختار قفسی ۶۰ اتمی ایجاد کند، این خوشه اتمی فرو خواهد ریخت. بنابراین، اگر خوشه ۶۰ اتمی بور ایجاد شود پایدار نخواهد بود پس باید به دنبال ساختاری با تعداد اتمی کمتر یا بیشتر از ۶۰ بور بود.
این گروه تحقیقاتی دریافتند که خوشه ۳۶ اتمی از بور تشکیل یک ورق دایره‌ای ضخیم می‌دهد؛ بنابراین، این امکان وجود دارد این ساختار مدور را به‌گونه‌ای دوخت که ساختار قفسی شکل ایجاد شود. این گروه دریافتند که قفسی با ۴۰ اتم بور دارای پایداری قابل توجهی است. آن‌ها ۱۰ هزار چیدمان مختلف از اتم بور چهل کربنی را بررسی کرده و انرژی اتصال اتم‌های آن‌ها را پیش‌بینی کردند.
پژوهشگران این پروژه از لیزر برای تبخیر اتم‌های بور و از هلیم برای خنک کردن این بخارات و تشکیل خوشه اتمی استفاده کردند. در نهایت از یک لیزر ثانویه برای جدا کردن یک الکترون اضافه از این ساختار استفاده کردند.
نتایج این پژوهش در نشریه Nature Chemistry منتشر شده‌است.