شهرضا: نانوساختارهای سرامیکی مستحکم جهت استفاده در مهندسی بافت

محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، جهت افزایش استحکام مواد سرامیکی کاربردی در مهندسی بافت نتایج جدیدی به دست آورده‌اند. در این تحقیق استفاده از نانوذراتی پیشنهاد شده که در کنار افزایش استحکام مورد نیاز، زیست‌تخریب‌پذیری مواد کاشتنی را نیز بهبود می‌بخش

فورستریت (Mg2SiO4) یکی از سرامیک‌های زیستی نوین مورد استفاده در مهندسی بافت به ویژه بافت استخوانی است. نانوذرات فورستریت زیست فعال بوده و به بافت استخوانی طبیعی کمک می‌کنند تا با هدایت سلول استخوانی ( Osteo-conduction) صدمات وارده را ترمیم نماید. در این پژوهش به مطالعه‌ی مکانیزم‌های افزایش استحکام مکانیکی و بهبود خواص زیستی این ماده پرداخته شده است.به این منظور نانوذرات فورستریت با ابعاد کوچکتر از ۵۰ نانومتر برای ساخت داربست مورد استفاده قرار گرفته است. روش پیشنهاد شده در تولید داربست استخوانی، روش زینتر یا پخت دو مرحله‌ای با کنترل و برنامه ریزی زمان ماندگاری دمایی است که علاوه بر افزایش استحکام مکانیکی در این ساختار، خصوصیات زیست فعالی و زیست تخریب‌پذیری آن‌ را نیز بهبود دهد.
به گفته‌ی سید مهدی میرهادی، اگرچه مواد زیست فعال دیگری مانند هیدروکسی آپاتیت در مهندسی بافت قابل استفاده هستند، اما استحکام مکانیکی خوبی در محیط کاربردی به وجود نمی‌آورند. به این لحاظ ساخت داربست‌هایی با استحکام مکانیکی و خواص بهینه (از قبیل زیست فعالی و قابلیت باز جذب بیولوژیک) از نانو ساختارهای فورستریت، زمینه‌ای بسیار خوب و تحولی در ساخت داربست‌های مهندسی بافت‌های سخت به شمار می‌رود.
این محقق در خصوص نحوه‌ی تولید این داربست‌ها عنوان کرد: «در این روش برای ساخت داربست از نانو ذرات فورستریت حاصل دوغابی تهیه شد. با قرار دادن این دوغاب در یک فوم پلیمری فداشونده با ابعاد و تراکم متفاوت در حفرات، شکل دهی متناسب با کابرد داربست استخوانی صورت گرفت شد. سپس با حذف فوم در مراحل اولیه‌ی عملیات حرارتی، داربست تحت فرایند پخت قرار گرفت تاضمن داشتن بیشترین تخلخل به حداکثر استحکام مکانیکی دست یابد.»
جهت بررسی استحکام داربست‌ها، از دستگاه اندازه‌گیری استحکام فشاری استفاده شده است. همچنین داربست‌های دارای تخلخل مناسب و بالاترین استحکام، در دوره‌های زمانی در مایع شبیه سازی شده بدن (SBF) متفاوت غوطه‌ورگردیدند . تشکیل هیدروکسی کربنات آپاتیت بر روی ساختارهای داربست فورستریت با روش‌های پراش اشعه ایکس ،آزمون جذب طیف فرو سرخ (FTIR) و جذب اتمی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مؤید تشکیل این ماده زیستی بود. همچنین با قرار دادن نمونه‌های داربست در محلول رینگر میزان زیست تخریب‌پذیری داربست‌ها تا زمان ۲۸ روز مورد بررسی و تأیید قرار گرفت.
نتایج این تحقیقات در مجله‌ی Ceramics International (جلد ۴۱، شماره ۱، قسمت B، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۵) به چاپ رسیده و از همکاری مهندس سید مهدی میرهادی، مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، دکتر امیر عباس نوربخش، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، مهندس نجمه لطفیان و مهندس بهنام حسینی حاصل شده است.