زنجان: طراحی آزمایشگاهی نانوداروی حامل آنتی بیوتیک جهت درمان بیماری‌های عفونی

محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان در تحقیقات خود به ساخت آزمایشگاهی نانودارویی ضد میکروبی دست یافتند که می‌تواند در کنار رهاسازی کنترل شده‌ی دارو، باعث افزایش اثر ضد میکروبی آنتی بیوتیک شده و در نتیجه میزان داروی مصرفی را کاهش دهد. در صورت تکمیل مطالع

از زمان کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، به علت افراط در استعمال نابجای آن‌ها در بیماری‌های عفونی، به تدریج تعدادی از باکتری‌ها در مقابل این داروها مقاومت پیدا کردند. افزون بر این، از مشکلات عمده‌ی داروهای ضد میکروبی، جابجایی دشوار آن‌ها از غشای سلولی و فعالیت کم در داخل سلول‌ها و اثر سمیت بر روی سلول‌های سالم بدن است. در نتیجه بهینه‌سازی فرایند درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها و هم چنین کوتاه نمودن طول دوره‌ی درمان همواره مد نظر محققین بوده است.
به گفته‌ی دکتر مجتبی صلوتی، اکثر متخصصین داروسازی به دنبال یافتن راه‌هایی هستند که داروها را به دقت به محل اثر اصلی خود برسانند و بیشترین اثر درمانی را ایجاد نمایند. بر اساس نتایج مطالعات، نانوذرات از جمله نانو دندریمرها قادر به حل این مسائل و تسهیل رهاسازی داروها در محل‌های عفونی میکروبی هستند.
صلوتی در ادامه عنوان کرد: «هدف از این تحقیق طراحی یک سامانه و سیستم رهاسازی کنترل شده دارو با استفاده از نانوذرات دندریمر و آنتی بیوتیک سفتازیدیم، به منظور درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های گرم منفی، از جمله سودوموناس آئروژینوزا بوده است.»
طبق نتایج موجود، با بارگذاری این دارو بر روی نانو دندریمرها، می‌توان به یک سامانه‌ی رهاسازی کنترل شده‌ی دارو با زیست سازگاری بالا دست یافت.
این محقق مزیت‌های سیستم طراحی شده را بدین شرح بیان کرد: «در این تحقیق اتصال داروی سفتازیدیم با نانو دندریمر، به روش مستقیم و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای انجام گرفت. بررسی نحوه‌ی رهایش سفتازیدیم از نانوذرات دندریمر نشان داد که رهایی دارو به ترتیب در زمان‌های متوالی افزایش می‌یابد. همچنین نانو سیستم حاصل دارای اثر کشندگی بیشتری بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا نسبت به سفتازیدیم تنها بود.»
به دلیل آنکه این قبیل سامانه‌های دارورسانی می‌توانند حجم توزیع مربوط به داروها را در بدن کاهش دهند، لذا عوارض جانبی داروهای مورد مصرف کاهش می‌یابد. از دیگر مزایای این سیستم‌های نوین دارو رسانی می‌توان به بازده بالا، بهبود حلالیت داروها، طولانی کردن گردش خون سیستمیک دارو و تحویل و رهاسازی دارو به بافت و سلول‌های هدف و در نهایت افزایش رضایت بیمار اشاره کرد.
صلوتی در پایان ابراز امیدواری کرد: «در صورت ادامه‌ی تحقیقات در شرایط درون تنی و بررسی میزان سمیت نانوداروی طراحی شده در بدن حیوان، چنانچه مشخص شود که این سیستم مضر نبوده و اثرات مطلوبی حاصل شود، می‌توان به امکان تولید انبوه این نانودارو چشم داشت.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مجتبی صلوتی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، معصومه آقایاری، کارشناس ارشد رشته میکروبیولوژی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، و سایر همکارانشان بوده است که نتایج آن در مجله‌یF Scientia Iranica (جلد ۲۲، شماره ۳، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۶) به چاپ رسیده است.