تأثیر فناوری‌ نانو بر امنیت ملی و دیپلماسی بین‌المللی

این فناوری علاوه بر اینکه نوید دگرگونی صنایع را داده و و همگرایی علوم و رشته‌ها را تسریع می‌کند، منجر به تغییرات اجتماعی و ژئوپولیتیکی می‌گردد.

فناوری‌ نانو کمتر از ۴ دهه عمر داشته و در حال حاضر حوزه‌های مختلفی نظیر محصولات مصرفی، درمان و … را تحت تأثیر قرار داده است. این فناوری علاوه بر اینکه نوید دگرگونی صنایع را داده و همگرایی علوم و رشته‌ها را تسریع می‌کند، منجر به تغییرات اجتماعی و ژئوپولیتیکی می‌گردد. توسعه سریع فناوری‌ نانو و قابلیت دگرگون‌سازی آن، توام با الزاماتی برای امنیت ملی است. در این راستا، دولت ایالات متحده آمریکا با شناخت پتانسیل عظیم این فناوری، پیشگامی ملی فناوری‌ نانو (NNI) را در سال ۲۰۰۰ میلادی طراحی کرده است تا بتواند به تحقیق و توسعه این حوزه انسجام بیشتری بدهد.
فناوری‌ نانو به عنوان یک فناوری‌ توانمندساز، می‌تواند صنایعی نظیر الکترونیک، فناوری اطلاعات، انرژی، صنعت نفت، علوم محیط زیست، پزشکی، امنیت ملی، امنیت غذایی، حمل و نقل و … را بهبود داده و یا دگرگون ‌سازد. در این رستا نیز ایالات متحده آمریکا به عنوان رهبر بی‌چون و چرای جهان در علوم نانو، الگوی کشورهای مختلف اروپایی، چین، کره‌جنوبی، تایلند، ژاپن و … برای سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه تحقیقات فناوری‌ نانو است.
طی دهه گذشته، میزان سرمایه‌گذاری چین در تحقیق و توسعه نانو، سالیانه ۲۰ درصد افزایش یافته است. کشورهای روسیه، کره و سنگاپور در سال ۲۰۱۱ میلادی، با شناخت این نکته که فناوری‌ نانو یک فناوری توانمندساز کلیدی برای بخش‌های مختلف است و فرصت‌های رشد چشمگیری را ارائه می‌کند، «صندوق فناوری‌ نانوی آسیا» را تشکیل دادند.
اگرچه پیش‌بینی‌های تجاری متفاوت است، اما شکی وجود ندارد که فناوری‌ نانو با داشتن کاربردهای نظامی بالقوه، به طور فزایند‌ه‌ای برای قدرت ملی اهمیت دارد.
وزارت دفاع آمریکا در نیمه دهه ۱۹۹۰، فناوری‌ نانو را به عنوان یکی از ۶ حوزه تحقیقاتی راهبردی شناسایی کرده و در سال‌های اخیر نیز قدرت‌‌های نوظهور، منجر به افزایش سرمایه‌گذاری‌های آن شده است.
قدرت ملی براساس ۷ قابلیت کلیدی دولت تشریح می‌شود:
۱٫  مسائل اجتماعی و سلامت: فناوری‌ نانو با بهبود تشخیص‌ها و ترمیم سریع‌تر و بهتر سلول‌، دربرگیرنده الزامات گسترده‌ای در رویه‌های پزشکی و درمان است.
۲٫  سیاست‌های داخلی: فناوری‌ نانو می‌تواند برای نظارت‌های بهتر، پلت‌فورم‌های جدیدی ارائه کرده و برای امنیت داخلی و واکنش اضطراری، فناوری‌های کاراتری فراهم نماید.
۳٫  اقتصاد: فناوری‌ نانو در حوزه‌هایی نظیرکشاورزی، الکترونیک، صنایع نفت و … کاربرد دارد.
۴٫  محیط‌زیست: برخی از کاربردهای فناوری‌ نانو بر پتانسیل آن برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست تمرکز دارد.
۵٫  پتانسیل انسانی و علمی: یکی از ویژگی‌های بارز تحقیقات فناوری‌ نانو، ایجاد همگرایی بین سایر رشته‌های علمی نظیر زیست‌فناوری، مواد، علوم شناختی، شیمی، مهندسی و … است. این همگرایی به تعاملات بین‌رشته‌ای پویا و ظهور رشته‌هایی نظیر نانوپزشکی، نانوالکترونیک، نانوساخت و … منجر می‌گردد که ناشی از همگرایی فناوری‌ نانو با سایر حوزه‌ها است.
۶٫  پتانسیل امنیتی و نظامی: برخی از برترین نوآوری‌های صنعت دفاعی مبتنی بر کاربردهای فناوری‌ نانو است که در مراحل مختلف عملیات نظامی استفاده می‌شوند.
۷٫  دیپلماسی: فناوری‌ نانو به طور گسترده‌ای ماهیت جنگ و تسلیحات، نظیر تسلیحات اتمی را تغییر داده که این امر پیامدهای اجتناب‌ناپذیری برای دیپلماسی خلع‌سلاح در بردارد. تمایل به افزایش کوچک‌سازی، مواد منفجره نانومهندسی، حسگرهای با عملکرد برتر و بسیاری از ادوات دیگر، به مذاکرات جدیدی در زمینه استانداردهای کنترل تسلیحات و انطباق با قوانین بین‌المللی نیاز دارند.