پژوهشگران دانشگاه شیراز با همکاری صنایع اپتیک اصفهان موفق به ساخت نمونه‌ی آزمایشگاهی دستگاه آشکارساز امواج مادون قرمز شده‌اند. این نمونه به روشی ساده و ارزان تهیه شده است. هدف اصلی در این طرح بومی سازی دانش فنی ساخت این دستگاه به روشی با قابلیت تولید انبو
همکاری دانشگاه شیراز و صنایع اپتیک اصفهان برای ساخت آشکارساز اشعه‌ی مادون قرمز
اشعه‌ی مادون قرمز، بخشی از طیف الکترومغناطیسی است که هر جسم با توجه به دمایی که دارد، آن را از خود ساطع می‌کند اما با چشم قابل رؤیت نیست. بدین ترتیب اجسامی را که در شرایط عادی با چشم غیر مسلح نمی‌توان روئیت نمود، به کمک این اشعه می‌توان آشکارسازی و از آن‌ها تصویربرداری کرد. از این رو، ضرورت ساخت قطعه‌ای که قادر به آشکارسازی امواج مادون قرمز باشد برکسی پوشیده نیست.
پژوهشگران دانشگاه شیراز در یک طرح تحقیقاتی با استفاده از نانو ساختارها اقدام به ساخت نمونه‌ی آزمایشگاهی آشکارساز اشعه‌ی مادون قرمز نمودند.
دکتر حامد دهدشتی جهرمی، مجری این طرح دانشگاهی، در توضیح اهمیت این تحقیقات بیان کرد: «فناوری ساخت این آشکارسازها در حال حاضر در کشور موجود نیست. لذا نظر به کاربردهای گسترده و نیاز روز افزون صنایع مختلف به این محصول، هدف این پروژه دستیابی به فناوری ساخت این قطعه به صورت کاملاً بومی بوده است.»
از آنجا که نمونه‌ی آزمایشگاهی این محصول ساخته شده و با موفقیت آزمایش شده است، لذا امکان تجاری سازی آن دور از انتظار نخواهد بود. بدین ترتیب می‌توان از آن در صنایعی از قبیل نفت و گاز، خطوط انتقال نیرو، مخابرات نوری، تصویربرداری پزشکی، نجوم و زیست فناوری بهره گرفت.
دهدشتی جهرمی روش ساخت این آشکارساز را با نمونه‌های متداول مقایسه نمود و بیان کرد: « امروزه استفاده از ساختارهای کوانتمی برای ساخت آشکارسازهای نوری مادون قرمز مورد توجه قرار گرفته‌اند. این آشکارسازهای نوری تا چند سال گذشته عمدتاً با استفاده از مواد گران قیمت و با روش‌های سخت و پر هزینه نظیر لیتوگرافی نوری ساخته می‌شدند. هزینه‌ی بسیار بالای این روش‌ها و سختی کار، سمی بودن مواد مورد استفاده، محققان را به ساخت این ادوات با روش تولید ارزان، آسان و با قابلیت تولید انبوه تشویق نمود. در نتیجه در چند سال اخیر ساخت این آشکارسازهای نوری با استفاده از نقاط کوانتمی مطرح گردید که برپایه‌ی کامپوزیت نانو کریستال‌ها و پلیمرهای آلی ساخته و تولید می‌شوند. در این طرح نیز از همین روش استفاده شده است.»
بر اساس نتایج حاصل شده، استفاده از نانوساختارهای نقاط کوانتومی در این قطعه باعث بهبود عملکرد پاسخ آن و همچنین کاهش نویز گرمایی آن گردیده است. علاوه براین نانومواد استفاده شده در ساختار این آشکارساز باعث حذف قطعات جانبی جهت خنک کاری این محصول، از طریق افزایش دمای کاری آن شده است. این امر موجب می‌شود قیمت محصول نهایی به شدت کاهش یابد.
این تحقیقات در قالب پایان‌نامه‌ی دکترای حامد دهدشتی جهرمی و تحت راهنمایی و نظارت دکتر محمدحسین شیخی از دانشگاه شیراز انجام شده است. این طرح که به سفارش صنایع اپتیک اصفهان به انجام رسیده است، به عنوان پایان نامه‌ی مورد نیاز صنعت به تأیید ستاد ویژه‌ی توسعه فناوری نانو رسیده است. آیین نامه‌ی حمایت از پایان نامه‌های مورد نیاز صنعت در سایت www.nano.ir/hrdc موجود است.
پژوهشگران دانشگاه شیراز در یک طرح تحقیقاتی با استفاده از نانو ساختارها اقدام به ساخت نمونه‌ی آزمایشگاهی آشکارساز اشعه‌ی مادون قرمز نمودند.
دکتر حامد دهدشتی جهرمی، مجری این طرح دانشگاهی، در توضیح اهمیت این تحقیقات بیان کرد: «فناوری ساخت این آشکارسازها در حال حاضر در کشور موجود نیست. لذا نظر به کاربردهای گسترده و نیاز روز افزون صنایع مختلف به این محصول، هدف این پروژه دستیابی به فناوری ساخت این قطعه به صورت کاملاً بومی بوده است.»
از آنجا که نمونه‌ی آزمایشگاهی این محصول ساخته شده و با موفقیت آزمایش شده است، لذا امکان تجاری سازی آن دور از انتظار نخواهد بود. بدین ترتیب می‌توان از آن در صنایعی از قبیل نفت و گاز، خطوط انتقال نیرو، مخابرات نوری، تصویربرداری پزشکی، نجوم و زیست فناوری بهره گرفت.
دهدشتی جهرمی روش ساخت این آشکارساز را با نمونه‌های متداول مقایسه نمود و بیان کرد: « امروزه استفاده از ساختارهای کوانتمی برای ساخت آشکارسازهای نوری مادون قرمز مورد توجه قرار گرفته‌اند. این آشکارسازهای نوری تا چند سال گذشته عمدتاً با استفاده از مواد گران قیمت و با روش‌های سخت و پر هزینه نظیر لیتوگرافی نوری ساخته می‌شدند. هزینه‌ی بسیار بالای این روش‌ها و سختی کار، سمی بودن مواد مورد استفاده، محققان را به ساخت این ادوات با روش تولید ارزان، آسان و با قابلیت تولید انبوه تشویق نمود. در نتیجه در چند سال اخیر ساخت این آشکارسازهای نوری با استفاده از نقاط کوانتمی مطرح گردید که برپایه‌ی کامپوزیت نانو کریستال‌ها و پلیمرهای آلی ساخته و تولید می‌شوند. در این طرح نیز از همین روش استفاده شده است.»
بر اساس نتایج حاصل شده، استفاده از نانوساختارهای نقاط کوانتومی در این قطعه باعث بهبود عملکرد پاسخ آن و همچنین کاهش نویز گرمایی آن گردیده است. علاوه براین نانومواد استفاده شده در ساختار این آشکارساز باعث حذف قطعات جانبی جهت خنک کاری این محصول، از طریق افزایش دمای کاری آن شده است. این امر موجب می‌شود قیمت محصول نهایی به شدت کاهش یابد.
این تحقیقات در قالب پایان‌نامه‌ی دکترای حامد دهدشتی جهرمی و تحت راهنمایی و نظارت دکتر محمدحسین شیخی از دانشگاه شیراز انجام شده است. این طرح که به سفارش صنایع اپتیک اصفهان به انجام رسیده است، به عنوان پایان نامه‌ی مورد نیاز صنعت به تأیید ستاد ویژه‌ی توسعه فناوری نانو رسیده است. آیین نامه‌ی حمایت از پایان نامه‌های مورد نیاز صنعت در سایت www.nano.ir/hrdc موجود است.
