محققان دانشگاه ایلام با کاربرد نانوذرات، زیست حسگری طراحی کرده‌اند که دقت و سرعت بالایی در تعیین هورمون hCG دارد. این حسگر از موادی زیست سازگار، پایدار و کم هزینه ساخته شده و در صورت دستیابی به تولید انبوه می‌تواند در مراکز و کلینیک‌های تشخیص پزشکی به کار
ایلام: تشخیص سریع هورمون hCG به کمک زیست حسگر آزمایشگاهی
hCG اولین هورمونی است که در طی دوران بارداری توسط جفت و همچنین در بعضی بیماری‌ها توسط انواع تومورها تولید می‌شود. افزایش سریع میزان این هورمون در خون یا ادرار بلافاصله پس از لقاح، شاخص ایده‌آلی برای تشخیص و تأیید بارداری است. به همین دلیل اندازه‌گیری آن توسط مراکز بهداشتی درمانی و کلینیک‌های تشخیصی طبی بسیار حائز اهمیت است.
دکتر محمود روشنی با اشاره به اهمیت اندازه‌گیری این هورمون، عنوان کرد: «یکی از ابزارهای مورد استفاده در آزمایش‌ها که اخیراً توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده، زیست حسگرهایی است که در روند تشخیصی، اثر دیگر ترکیبات موجود در مایعات بیولوژیکی را به حداقل برساند. در این تحقیق نیز تلاش شد تا با به کارگیری نانوذرات، زیست حسگری طراحی شود که قادر به شناسایی دقیق و گزینش پذیر هورمون مدنظر شود. مهم‌ترین هدف این کار عدم نیاز به تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته‌ی گران قیمت جهت اندازه‌گیری این هورمون بود.»
نتایج نشان داده که اندازه‌گیری hCG به کمک این حسگر به سادگی انجام می‌شود. از طرفی به دلیل استفاده از مواد ساده، ارزان و زیست سازگار حسگر طراحی شده مقرون به صرفه خواهد بود. بنابراین کاربرد آن جهت تأیید مثبت بودن بارداری و پارگی کیسه آب طی دوران بارداری و حتی تشخیص زود هنگام برخی بیماری‌های سرطانی بسیار مناسب خواهد بود. لذا نتایج حاصل از این روش می‌تواند در مراکز بهداشتی درمانی به کار گرفته شود. افزون بر آن با این روش می‌توان دریچه‌ای جدید برای ساخت سایر ایمونوحسگرها گشود.
روشنی در پایان به مقایسه‌ی مواد به کار رفته در ساخت این حسگر با نمونه‌های متداول پرداخت و گفت: «کاوشگرهایی که تا کنون در طراحی زیست حسگرها معرفی شده‌اند، شامل ترکیبات شیمیایی آهن و برخی مولکول‌هاست. اما در این طرح یک نوع ویتامین به عنوان گونه‌ی کاوشگر استفاده شده است. همچنین در کیت تشخیصی پیشنهادی از یک نانوکامپوزیت زیست سازگار، پایدار و غیر سمی استفاده شده است که به همراه نانوذرات، سطح وسیع و پایداری را ایجاد کرده که منجر به حد تشخیص بسیار پائین می‌شود.»
نتایج این کار در مجله‌ی Sensors and Actuators B Chemical (جلد ۲۲۲، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۱۰۳ تا ۱۱۱۱) چاپ شده و دکتر محمود روشنی- عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام- و اکرم ولی پور- دانشجوی دکترای شیمی تجزیه این دانشگاه- در انجام آن همکاری داشته‌اند.
دکتر محمود روشنی با اشاره به اهمیت اندازه‌گیری این هورمون، عنوان کرد: «یکی از ابزارهای مورد استفاده در آزمایش‌ها که اخیراً توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده، زیست حسگرهایی است که در روند تشخیصی، اثر دیگر ترکیبات موجود در مایعات بیولوژیکی را به حداقل برساند. در این تحقیق نیز تلاش شد تا با به کارگیری نانوذرات، زیست حسگری طراحی شود که قادر به شناسایی دقیق و گزینش پذیر هورمون مدنظر شود. مهم‌ترین هدف این کار عدم نیاز به تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته‌ی گران قیمت جهت اندازه‌گیری این هورمون بود.»
نتایج نشان داده که اندازه‌گیری hCG به کمک این حسگر به سادگی انجام می‌شود. از طرفی به دلیل استفاده از مواد ساده، ارزان و زیست سازگار حسگر طراحی شده مقرون به صرفه خواهد بود. بنابراین کاربرد آن جهت تأیید مثبت بودن بارداری و پارگی کیسه آب طی دوران بارداری و حتی تشخیص زود هنگام برخی بیماری‌های سرطانی بسیار مناسب خواهد بود. لذا نتایج حاصل از این روش می‌تواند در مراکز بهداشتی درمانی به کار گرفته شود. افزون بر آن با این روش می‌توان دریچه‌ای جدید برای ساخت سایر ایمونوحسگرها گشود.
روشنی در پایان به مقایسه‌ی مواد به کار رفته در ساخت این حسگر با نمونه‌های متداول پرداخت و گفت: «کاوشگرهایی که تا کنون در طراحی زیست حسگرها معرفی شده‌اند، شامل ترکیبات شیمیایی آهن و برخی مولکول‌هاست. اما در این طرح یک نوع ویتامین به عنوان گونه‌ی کاوشگر استفاده شده است. همچنین در کیت تشخیصی پیشنهادی از یک نانوکامپوزیت زیست سازگار، پایدار و غیر سمی استفاده شده است که به همراه نانوذرات، سطح وسیع و پایداری را ایجاد کرده که منجر به حد تشخیص بسیار پائین می‌شود.»
نتایج این کار در مجله‌ی Sensors and Actuators B Chemical (جلد ۲۲۲، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۱۰۳ تا ۱۱۱۱) چاپ شده و دکتر محمود روشنی- عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام- و اکرم ولی پور- دانشجوی دکترای شیمی تجزیه این دانشگاه- در انجام آن همکاری داشته‌اند.
