پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ساخت آزمایشگاهی نانوذرات کلسیم هیدروکسید، به بررسی عملکرد آن‌ها در عملیات استحکام‌بخشی به آثار هنری-تاریخی پرداختند. این نانوذرات به روشی سبز و کم‌هزینه، باعث افزایش سرعت فرایند ترمیم آثار تاریخی می شوند.
مشهد: تلاش برای حفظ آثار تاریخی با استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید
برخی از آثار هنری – تاریخی در طول زمان با قرارگیری در معرض آلودگی هوا و شرایط مختلف آب و هوایی به شدت آسیب دیده اند. شکنندگی این آثار به‌گونه‌ای است که مرمت کار را در عملیات اسیدزدایی و استحکام بخشی، دچار مشکل می‌کند؛ بنابراین طراحی روش‌ها و ترکیباتی که بتواند ضمن سرعت بخشی به عملیات مرمت، اثرات سویی در دراز مدت بر آثار تاریخی نداشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
دکتر مجید درودی، هدف از این پژوهش را تلاش برای معرفی روشی سبز جهت استفاده در فرآیند اسیدزدایی و عملیات استحکام بخشی آثار تاریخی و هنری کاغذی عنوان کرد. وی در خصوص اهمیت اجرای این طرح گفت: « آثار تاریخی – هنری در برابر هیدرولیز اسیدی و فرآیندهای اکسیداسیون ناشی از شرایط آب و هوایی، کاملاً شکننده می‌شوند. در این طرح سعی شده است تا با استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید، بتوان سه عملیات مرمتی شامل اسیدزدایی، آنتی‌اکسیدان و استحکام بخشی را در طی یک مرحله اجرا کرد، به‌گونه‌ای که ضمن کاهش زمان مرمت سازی، تأثیر سوئی روی اثر تاریخی در دراز مدت نداشته باشد.»
درودی پیرامون مزایای استفاده از نانوذرات مذکور در مرمت سازی افزود:« استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید، امکان اسپری کردن مواد را در عملیات مرمت سازی میسر می‌سازد. اسپری کردن نانوذرات منجر به عدم ایجاد لکه و چروک، در کاغذ مرمت به دلیل اندازه‌ی ریز نانوذرات و عدم تراکم املاح در کاغذ می‌گردد. بالارفتن عمق نفوذ ناشی از قابلیت جذب نانوذرات توسط الیاف کاغذ، باعث کارایی بالای نانوذرات در مقایسه با ذرات درشت می‌شود.»
محقق این طرح، با اشاره به مراحل مختلف ساخت نانوذرات و بررسی عملکرد آن‌ها گفت: « پس از سنتز نانوذرات کلسیم هیدروکسید به روش سل-ژل، مشخصه یابی نانوذرات سنتزی با روش‌های مختلف نظیر آنالیز اشعه‌ی ایکس (XRD)و میکروسکوپ الکترونی روبشی (FESEM) صورت گرفت. همچنین ازآنجایی‌که این نانوذرات دارای کاربردهای پزشکی نیز هستند، سمیت سلولی نانوذرات کلسیم هیدروکسید نیز جهت کاربردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که این نانوذرات تا غلظت‌های کمتر از ۳۰ میکروگرم در میلی‌لیتر، غیر سمی هستند. در ادامه، بررسی میزان اثرگذاری این نانوذرات در عملیات مختلف مرمت آثار هنری- تاریخی انجام گرفت. »
در اجرای این طرح، دکتر مجید درودی – عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- دکتر محمود ابراهیمی -عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد- و خانم مریم باقرپور -کارشناس ارشد کتابخانه و موزه‌های آستان قدس رضوی- همکاری داشته‌اند. نتایج این کار در مجله‌ی Ceramics International (جلد ۴۲، شماره ۳، سال ۲۰۱۶، صفحات ۳۸۱۶ تا ۳۸۱۹) به چاپ رسیده است.
