مححقان دانشگاه علوم پزشکی تبریز موفق به سنتز یک نانوحامل کامپوزیتی به‌منظور دارورسانی هدفمند داروی ضد سرطان ریه شده‌اند. لازم به ذکر است این نانوحامل‌های مغناطیسی تا مرحله‌ی تجاری‌سازی پیش رفته‌اند.
تبریز: دارورسانی هدفمند داروی ضد سرطان به کمک نانوحامل‌های کامپوزیتی
شیمی‌درمانی یکی از راه‌های رایج درمان سرطان محسوب می‌شود. اما یکی از معایب بزرگ این روش، عدم انتخابی بودن داروی ضد سرطان است. بدین معنی که دارو علاوه بر اینکه موجب مرگ سلول سرطانی می‌شود، بر سلول‌های سالم نیز مؤثر است و بر آن‌ها نیز اثر مخرب خواهد داشت. ازاین‌رو سیستم‌های دارورسانی نوین جهت غلبه بر این مشکلات موردتوجه قرار گرفته‌اند. در این سیستم‌ها، زمان، مکان و سرعت آزاد شدن دارو به‌خوبی کنترل خواهد شد؛ بنابراین علاوه بر افزایش بازدهی درمانی دارو، اثرات جانبی آن نیز به‌طور قابل توجه کاهش خواهد یافت.
دکتر ابوالفضل اکبر زاده ضمن اشاره به دوکسوروبیسین به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و پرمصرف‌ترین داروهای ضد سرطان، در خصوص اهداف دنبال شده در این طرح گفت: «هدف از اجرای این طرح توسعه‌ی یک نانوحامل کامپوزیتی مغناطیسی بوده است که بتوان با آن داروی دوکسوروبیسین را به‌صورت هدفمند جهت درمان سرطان ریه مورد استفاده قرار داد.»
این نانوحامل ها قابلیت حمل مقادیر بیشتری از دارو را از خود نشان می‌دهند، زیست سازگاری بالایی با محیط بیولوژیکی درون بدن دارند و به دلیل دارا بودن خواص مغناطیسی می‌توان آن‌ها را به‌وسیله‌ی یک میدان مغناطیسی خارجی به بافت موردنظر هدایت نمود. استفاده از این نانوحامل‌ها موجب کاهش اثرات جانبی مخرب دارو بر بافت‌های سالم شده و به دوزهای پایین‌تری از دارو جهت اثر مطلوب نیاز خواهیم داشت که کاهش هزینه‌ی درمانی را در پی دارد.
به گفته‌ی این محقق، در این پژوهش نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن توسط پلیمرهای زیست سازگار پلی لاکتید-گلیکولید پوشش داده و اصلاح شدند. این نانوذرات دوجزئی حاوی داروی ضد سرطان نسبت به تغییر pH حساس هستند و در شرایط pH اسیدی که مربوط به شرایط وجود تومور سرطانی است، دارو را آزاد می‌کنند. این موضوع سبب می‌شود سرعت، مکان و زمان رهاسازی دارو کنترل شود و بازدهی درمانی دارو افزایش یابد.
اکبرزاده در رابطه نحوه‌ی سنتز و ارزیابی این نانوحامل افزود: «در ابتدا کوپلیمر کوپلیمرآمفیفیلیک پلی لاکتید- کو- گلیکولید – پلی اتیلن گلیکول با درصدهای وزنی مختلف از PEG1000 ، PEG4000و PEG6000 سنتز شدند. این پلیمرهای سنتز شده به‌منظور کپسوله کردن همزمان دوکسوروبسین و نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن به کار گرفته شدند. ساختار شیمیایی کوپلیمر سنتز شده با استفاده از آزمون‌های FTIR و ۱H-NMR ارزیابی شد. جهت تعیین جرم مولکولی کوپلیمر نیز از روش کروماتوگرافی نفوذ ژلی استفاده شد.»
لازم به ذکر است از این طرح یک اختراع با عنوان « تهیه و ارزیابی invitro دوکسوروبیسین بارگذاری شده در نانوذرات مغناطیسی با پوشش فیزیکی پلیمر برای درمان سرطان ریه» با شماره ۷۸۴۵۶ به ثبت رسیده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر ابوالفضل اکبرزاده و دکتر سودابه داوران – اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز- و ام البنبن ابراهیمی ، الهام عباسی و نسرین نیک ضمیر– دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌ی Artificial Cells, Nanomedicine, and Biotechnology: An International Journal (جلد ۴۴، شماره‌ی ۱، سال ۲۰۱۶، صفحات ۲۹۰ تا ۲۹۷) به چاپ رسیده است.
