محققان دانشگاه کاشان موفق شدند نانوکاتالیستی را سنتز کنند که می‌توان از آن در تولید داروی ضد ایدز و ضد سرطان بهره برد. این نانوذرات کاتالیستی که سنتز آن‌ها به‌صورت آزمایشگاهی صورت گرفته است را می‌توان در سیستم‌های رادار گریز نیز مورد استفاده قرار داد
کاشان: سنتز نانوکاتالیست های تسریع‌کننده‌ی فرایند تولید داروی ضد ایدز
امروزه سنتز ترکیبات مصنوعی دارویی و زیستی با استفاده از روش‌های آسان، اقتصادی و دوست دار محیط‌زیست از موضوعات مهم صنایع داروسازی به شمار می‌رود. دراین میان سنتز برخی مواد دارویی ضد ایدز و ضد سرطان از طریق واکنش‌های چند جزئی به دلیل برخورداری از برتری‌های قابل توجه نسبت به سایر روش‌ها مورد توجه قرار گرفته است. یکی از اجزای ضروری در واکنش‌های چند جزئی، کاتالیست است که نقش تسریع‌کننده‌ی فرایند تولید را ایفا می‌کند. افزایش کارایی و کاهش قیمت کاتالیست می‌تواند تا حدودی دست‌یابی به هدف نهایی را ممکن سازد.
دکتر جواد صفایی قمی ضمن اشاره به ترکیب آلی تیازولیدین به‌عنوان یک ترکیب سنتزی دارای خواص دارویی ضد ایدز، ضد سرطان، ضد تب و ضدالتهاب اهداف طرح را بدین‌صورت تبیین کرد: «در این طرح سعی شده است که نانوذرات سرامیکی و کاتالیستی CdZr4(PO4)6 سنتز شده و از این نانوذرات به همراه امواج فراصوت در جهت تولید ترکیب تیازولیدین استفاده شود.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «استفاده از این نانوذرات کاتالیستی منجر به افزایش بازده شده و سرعت فرایند تولید ترکیب دارویی تیازولیدین افزایش می‌یابد. به‌علاوه استفاده از انرژی فراصوت فرایند تولید را به یک فرایند دوست دار محیط‌زیست تبدیل کرده است. این موضوع همچنین موجب افزایش ایمنی فرایند و عدم تولید محصولات جانبی سمی می‌گردد.»
فرایندهایی که در اثر اعمال امواج فراصوت به محلول اتفاق می‌افتد شامل تشکیل حباب، رشد و ترکیدن در مایع است و تحت عنوان حفره‌زایی شناخته می‌شود. این حباب‌ها پس از ترکیدن دما و فشار را به‌صورت موضعی افزایش داده و موجب افزایش برخورد مؤثر ذرات واکنش‌گرها و نانوکاتالیست می‌شود. از طرفی به دلیل بالا بودن نسبت سطح به حجم بالای نانوکاتالیست، این برخوردها سرعت و بازده واکنش را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. نانوذرات کاتالیستی سنتز شده در این طرح قادرند بارها بازیافت شده و مورد استفاده مجدد قرار بگیرند.
صفایی قمی افزود: «نانوذرات سرامیکی CdZr4(PO4)6 که دارای هسته‌ی زیرکونیومی هستند به کمک امواج فراصوت و با استفاده از یک روش زیست سازگار سنتز شد. این نانوذرات به‌عنوان کاتالیست در واکنش تولید ترکیب دارویی تیازولیدین استفاده شده و عملکرد آن مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین قابلیت این نانوذرات به لحاظ پایداری شیمیایی و استفاده مجدد بررسی شد.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر جواد صفایی قمی- عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان- مریم نواب- دانش‌آموخته‌ی مقطع کارشناسی ارشد- و حسین شهبازی علوی- دانشجوی مقطع دکترای این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌ی Ultrasonic Sonochemistry(جلد ۳۱، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۰۲ تا ۱۰۶) به چاپ رسیده است.
