محقق دانشگاه شیراز با همکاری محققی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یک نانوکاتالیست مغناطیسی با کارایی بالا را جهت تولید یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد معرفی کرده‌اند. این نانوکاتالیست آزمایشگاهی را می‌توان در صنایع شیمیایی و دارویی مورد استفاده قرار داد.
شیراز: تسریع فرایند تولید ماده‌ی اولیه‌ی داروی ضد سرطان با استفاده از نانوکاتالیست مغناطیسی
در طی دهه‌های اخیر، نانوذرات اکسید فلزی به دلیل خواص منحصربه‌فرد فیزیکی و شیمیایی‌شان، کاربردهای بسیاری در شاخه‌های مختلف علوم از قبیل فیزیک، شیمی و پزشکی یافته‌اند. در حوزه‌ی کاتالیست‌ها، نانوذرات اکسید فلزی را می‌توان به‌منظور تسریع فرایند تبدیل ترکیبات آلی به یکدیگر مورد استفاده قرار داد. از جمله‌ی این ترکیبات آلی می‌توان به ترکیبات مورد استفاده در صنایع شیمیایی و دارویی نظیر الیفین‌ها و الکل‌ها اشاره کرد.
دکتر محسن اسماعیل پور از کوئینو کسالین (quinoxaline) به‌عنوان یک ترکیب آلی با خواص ضدسرطانی و ضدمیکروبی و مواد اولیه‌ی مورد استفاده در صنایع داروسازی یاد کرد و افزود: «در این پژوهش، یک روش آسان، پربازده و سازگار با محیط‌زیست جهت تولید ترکیب آلی کوئینو کسالین معرفی شده است. به‌علاوه در ادامه قابلیت‌های کاتالیستی نانوذرات مغناطیسی متشکل از اکسید آهن، سیلیکا و یک جز آلی، جهت تسریع فرایند تولید معرفی شده مورد بررسی قرار گرفته است.»
وی در ادامه به معرفی مزایای عمده‌ی استفاده از نتایج این طرح پرداخت: «با استفاده از این نانوکاتالیست، ترکیب شیمیایی مورد نظر به مقدار بیشتر و در زمان کمتر تولید می‌گردد. همچنین نیاز به استفاده از محصولات جانبی و کمکی نیز مرتفع می‌شود.»
نانوکاتالیست سنتز شده در این طرح به دلیل دارا بودن نسبت سطح به حجم بالا از فعالیت به‌مراتب بالاتری نسبت به کاتالیست‌های توده‌ای برخوردار است؛ این موضوع باعث افزایش قابل‌توجه بازدهی فرایند تولید ترکیب شیمیایی می‌شود. به‌علاوه، دارا بودن خاصیت مغناطیسی موجب می‌شود بتوان آن‌ها را پس از اتمام واکنش، از محصول تولید شده جدا نمود. بنابراین فرایند خالص‌سازی محصول نهایی با سهولت و سرعت بالاتری صورت خواهد گرفت.
اسماعیل پور مراحل سنتز و ارزیابی این نانوکاتالیست را بدین‌صورت بیان کرد: «نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن با استفاده از روش هم رسوبی و نانوذرات هتروپلی اسید نیز به‌وسیله‌ی روش هیدروترمال تهیه شدند. در ادامه نانوذرات اکسید آهن به‌وسیله‌ی نانوذرات هتروپلی اسید عامل دار شدند. در نهایت به‌منظور ارزیابی نانوکاتالیست سنتز شده، از آن جهت تولید داروی با پایه‌ی کوئینو کسالین استفاده شد. همچنین خواص ضدقارچی داروهای سنتز شده نیز بررسی شد.».
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر جابر جاویدی – محقق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی- و دکتر محسن اسماعیل‌پور- محقق دوره‌ی پسادکترای دانشگاه شیراز- است. نتایج این کار در مجله‌ی Materials Research Bulletin (جلد ۷۳، سال ۲۰۱۶، صفحات ۴۰۹ تا ۴۲۲) به چاپ رسیده است.
