محققان دانشگاه مراغه با استفاده از نانوذرات خاک رس نانوکاتالیستی سنتز کرده‌اند که از آن جهت تولید برخی ترکیبات دارویی استفاده می‌شود. این پژوهش در مقیاس آزمایشگاهی صورت گرفته است.
مراغه: نانوکامپوزیت پلیمری نانورس، کاتالیستی هوشمند برای سنتز ترکیبات دارویی
کاتالیست‌های همگن به کاتالیست‌هایی اطلاق می‌شود که کاتالیست و واکنش‌دهنده‌ها در یک فاز یکسان قرار داشته باشند. این کاتالیست‌ها که هنوز هم در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بعضاً اسیدهای معدنی قوی هستند. این اسیدها به‌شدت سمی هستند و کار با آن‌ها بسیار خطرناک است. به‌علاوه مشکلات خوردگی شدیدی را برای کانتینرهای حاملشان ایجاد می‌کنند. جداسازی محصول نهایی از کاتالیست به دلیل خنثی شدن اسید در حین واکنش، موجب هدر رفت این کاتالیست‌ها می‌شود و موجب بروز مشکلات زیست‌محیطی نیز خواهد شد. به‌منظور غلبه بر مشکلات ناشی از استفاده از کاتالیست‌های همگن، کاتالیست‌های ناهمگن ارائه شده و توجهات بسیاری به خود جلب کرده‌اند.
به گفته‌ی دکتر باقر افتخاری سیس، بتا آمینو کتون‌ها دسته‌ی مهمی از ترکیبات آلی هستند که به‌طور گسترده در ساختار ترکیبات دارویی و فعال بیولوژیکی یافت می‌شوند. در کار پژوهشی حاضر، نانوکاتالیستی بر پایه‌ی نانورس به‌منظور تولید سریع‌تر و آسان‌تر بتا آمینوکتون‌ها، سنتز شده است.
از مهم‌ترین مشخصه‌های نانوکاتالیست مذکور، قابلیت بازیافت آن است که موجب کاهش قابل‌توجه مشکلات زیست‌محیطی خواهد شد.
افتخاری سیس در رابطه با ویژگی‌های نوآورانه‌ی این طرح پژوهشی گفت: «از مهم‌ترین نوآوری‌های این طرح، ارائه‌ی نانوکاتالیست هوشمند برای واکنش مانیخ است که بسته به شرایط مختلف، منجر به تولید محصولات متنوع می‌شود. درحالی‌که در روش‌های مشابه، محصولات فقط با یک شکل خاص حاصل می‌شوند.»
این محقق در ادامه به تشریح مراحل انجام این پژوهش پرداخت و گفت: «در مرحله‌ی اول کاتالیست نانوکامپوزیتی نانورس/لاپوینت سنتز شد. در مرحله‌ی بعد نانوکاتالیست حاصل با استفاده از روش‌های میکروسکوپی و تفرق اشعه‌ی ایکس، مشخصه یابی شد. در ادامه فعالیت کاتالیستی نانوکاتالیست سنتز شده مورد مطالعه قرار گرفت. در نهایت از این نانوکاتالیست به‌منظور تولید ترکیبات بتا-آمینو کتونی استفاده شده و ترکیبات حاصل ارزیابی شد.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر باقر افتخاری سیس و دکتر غلامرضا مهدوی – اعضای هیأت علمی دانشگاه مراغه- دکتر مریم زیرک- عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز مهاباد- سحر مهاجر دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه مراغه- و اورهان بویوک گونگور از دانشگاه Ondokuz Mayıs ترکیه است. نتایج این کار در مجله‌ی Journal of Iranian Chemical Society (جلد ۱۳، شماره‌ی ۴، سال ۲۰۱۶، صفحات ۶۰۹ تا ۶۱۵) به چاپ رسیده است.
