پژوهشگران دانشگاه أزاد اسلامی واحد تهران و دانشگاه تبریز، با بهره‌گیری از فناوری نانو قطعه‌ای را تولید کرده‌اند که قادر است اشعه‌ی فرابنفش را به‌صورت دقیق و سریع شناسایی کند. از این قطعه‌ی آزمایشگاهی می‌توان در صنایع فضایی جهت رصد اجرام آسمانی و همچنین به
ساخت آشکارساز سریع و دقیق اشعه‌ی فرابنفش
تابش فرابنفش موجی است که در گستره‌ی امواج الکترومغناطیس با طول موجی کوتاه‌تر از نور مرئی ولی بلندتر از پرتوایکس است. از پرتو فرابنفش به دلیل انرژی بسیار بالایش می‌توان جهت ضدعفونی آب، مواد خوراکی، تجهیزات پزشکی، لوازم صنعتی و غیره استفاده کرد. سوختن برخی از گازها می‌تواند منبع ایجاد تابش فرابنفش باشد. همچنین بسیاری از سیارات و ستاره‌ها از خود تابش فرابنفش ساتع می‌کنند که منجر به رصد آن‌هاخواهد شد.
پروفسور علی رستمی ضمن اشاره به قابلیت بالای نانومواد در جذب و آشکارسازی گستره‌ی وسیعی از طول موج‌ها به تشریح اهداف طرح حاضر پرداخت: «ازآنجایی‌که نانومواد بهترین عملکرد را از منظر قابلیت آشکارسازی و پاسخ‌دهی دارا هستند و همچنین در دمای اتاق کار می‌کنند، هدف از انجام این طرح ساخت آشکارساز تابش فرابنفش برای طول موج‌های مختلف با استفاده از نانومواد بوده است.»
وی خاطرنشان کرد: «این آشکارساز به نحوی طراحی شده که هزینه‌ی ساخت پایینی نسبت به نمونه‌های مشابه و همچنین سرعت و دقت آن بسیار بالایی داشته باشد.»
در این پژوهش نانوذرات با ساختار هسته/پوسته‌ی سیلیسیوم/سیلیکا سنتز شده و بر روی الکترودهای شانه‌ای طلا قرار گرفته است. قطعه‌ی به‌دست‌آمده به‌عنوان آشکارساز تابش فرابنفش مورد استفاده قرار گرفته است. اندازه‌ی نانوذرات تعیین‌کننده‌ی طول‌موج جذبی است. در واقع با تغییر اندازه‌ی نانوذرات امکان ایجاد تغییر در طول موج جذبی آن‌ها وجود دارد و می‌توان در یک قطعه قابلیت جذب چند طول موج مختلف را ایجاد کرد. از طرفی، سطح نانوذرات تأثیر بسیار زیادی در خواص فیزیکی آن‌ها دارد که با اعمال اصلاحات سطحی بر روی این نانوذرات می‌تواند سرعت آشکارسازی آن‌ها را کنترل نمود.
رستمی در خصوص نحوه‌ی سنتز این آشکارساز تصریح کرد: «در ابتدا نانوذرات Si/SiO2 با ساختار هسته – پوسته به روش مبتنی بر محلول سنتز شدند. در مرحله‌ی بعد این نانوذرات به روش لایه نشانی چرخشی بر روی الکترودهایی از جنس طلا لایه نشانی شدند. در انتها قطعه‌ی به‌دست‌آمده پسیو شده و شناسایی‌های لازم انجام گرفت.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر علی رستمی، دکتر قاسم رستمی و دکتر محبوبه دولت یاری – اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز- دکتر سید جواد سیدفتاحی و دکتر مجید پولادیان- اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران- و مهندس محمد رشیدی-دانش آموخته‌ی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز- است. نتایج این کار در مجله‌ی Journal of Electronic Materials (جلد ۴۳، شماره‌ی ۴، سال ۲۰۱۴، صفحات ۱۲۴۹ تا ۱۲۵۴) به چاپ رسیده است.
