پژوهشگران دانشگاه پیام نور مرکز تفت و مرکز یزد در تحقیقات آزمایشگاهی خود به یک نوع نانو ماده‌ی دارای خاصیت ضدمبکروبی دست‌یافته‌اند که می‌توان از آن به‌عنوان ماده‌ی نگه‌دارنده‌ی مواد غذایی استفاده کرد.
تفت: استفاده از نانومواد به‌عنوان ماده‌ی نگه‌دارنده‌ی مواد غذایی
در گذشته بیشتر غذاها به‌طور مستقیم از منابع طبیعی تولید و مصرف می‌شد و اغلب بدون صرف هزینه‌های جانبی به دست مصرف‌کننده می‌رسید. اما امروزه برای تهیه‌ی محصولات غذایی در کارخانه‌های صنایع از افزودنی‌های شیمیایی و مواد نگه‌دارنده‌ی ضد میکروبی استفاده می‌شود. این ترکیبات نگه‌دارنده‌ی ضد میکروبی همراه با عملیات اجرایی مناسب نقش مفیدی در تأمین ایمنی مواد غذایی دارند. این مواد همچنین می‌توانند موجب طولانی‌تر شدن عمر نگهداری مواد غذایی و کاهش ضایعات شوند.
مائده افضلی، همکار طرح، از استفاده نادرست و بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان عامل اصلی افزایش مقاومت باکتری‌ها به عوامل ضد میکروب مرسوم و ایجاد گونه‌های جدید مقاوم یاد کرد و افزود: «افزایش مقاومت باکتری‌ها به مواد آنتی‌بیوتیک به‌عنوان یک مشکل اساسی در سیستم بهداشتی مطرح است. بنابراین توجهات به سمت مواد ضد میکروبی جدید از جمله نانومواد ضد میکروبی جلب شده است و امروزه استفاده از آن به‌سرعت در حال پیشروی است. در طرح حاضر یک نانو ماده‌ی ضد میکروبی جدید جهت استفاده به‌عنوان ماده‌ی نگه‌دارنده‌ی مواد غذایی پیشنهاد شده است.»
با بهره‌گیری از نتایج این طرح می‌توان مواد غذایی را با هزینه‌ی کمتر و ایمنی بیشتر نگهداری کرد.
به گفته‌ی افضلی «نیزین» ماده‌ی محافظ طبیعی است که به‌صورت رایج به‌عنوان ماده‌ی نگه‌دارنده‌ی طبیعی در مواد غذایی استفاده می‌شود. ولی از معایب این ماده این است که بیشتر بر روی پاتوژن های گرم مثبت تأثیر دارد. به‌منظور رفع این عیب از نانوذره اکسید منیزیوم استفاده شده تا طیف اثر ضد میکروبی نیزین افزایش یابد. نیزین با ایجاد منفذ بر روی غشای سلولی باکتری‌ها ورود نانوذره اکسید منیزیوم را تسهیل می‌کند و در اثر فعالیت ضد میکروبی آن محتویات سلولی بیرون ریخته و سبب مرگ باکتری می‌شود. به‌علاوه، استفاده از این ماده‌ی ضد میکروبی به همراه حرارت، نفوذپذیری غشای سلولی باکتری افزایش یافته و خاصیت ضد میکروبی ماده‌ی ضد میکروب بیشتر نمود پیدا می‌کند.
این محقق در رابطه با بررسی‌های صورت گرفته در این طرح گفت: «در طرح حاضر، اثر ضد میکروبی نانوذرات اکسید منیزیم و نیزین در محیط کشت مایع بر باکتری‌های اشریشیا کلی و استافیلوکوکوس اورئوس بررسی شده است. همچنین اثر ترکیب نانوذرات اکسید منیزیم و نیزین بر این باکتری‌ها به‌صورت توأم در محیط شیر به روش کلنی کانت مطالعه شده است. در نهایت اثر مواد ضد میکروبی مذکور بر مورفولوژی باکتری‌های ٰ اشریشیا کلی و استافیلوکوکوس اورئوس به‌وسیله‌ی میکروسکوپ الکترونی مورد ارزیابی قرار گرفته است.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر محبوبه میرحسینی – عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز یزد- و مائده افضلی- دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تفت- است. نتایج این کار در مجله‌ی Food Control (جلد ۶۸، سال ۲۰۱۶، صفحات ۲۰۸ تا ۲۱۵) به چاپ رسیده است.
