محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه تبریز نانوحاملی هوشمند سنتز کرده‌اند که قادر است داروی ضد سرطان را به‌صورت هوشمند و هدفمند به بافت سرطانی انتقال دهد. لازم به ذکر است، این نانوحامل در مقیاس آزمایشگاهی سنتز شده است.
سنتز نانوحامل هوشمند جهت دارورسانی به بافت‌های سرطانی
بیماری سرطان یکی از اصلی‌ترین بیماری‌هایی به شمار می‌رود که در اقصی نقاط جهان سلامت بشر را تهدید می‌کند. ازاین‌رو تحقیقات در حوزه‌ی دارو برای مهار و درمان این بیماری در حال انجام است. در حال حاضر سرطان دومین عامل مرگ ومیر در جهان محسوب می‌شود که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده به اولین عامل مرگ ومیر تبدیل شود. بنابراین ارائه و معرفی داروها و راه‌های متفاوت جهت درمان سرطان ضروری به نظر می‌رسد.
دکتر حامد همیشه کار ضمن بیان این مطلب که داروهای ضد سرطان به‌صورت غیرانتخابی عمل می‌کنند و با تخریب بافت غیر سرطانی موجب عوارض گسترده می‌شوند، در رابطه با اهداف طرح حاضر گفت: «هدف از انجام این کار سنتز نانوذرات مغناطیسی با قابلیت بارگیری و حمل داروی ضد سرطان ۶- مرکاپتوپورین بوده است. این دارو جز یکی از داروهای مؤثر ضد تومور در طی ۵۹ سال گذشته است که به‌طور گسترده جهت درمان و مهار سرطان خون در کودکان، پیشگیری از پس زدن عضو پیوند یافته و بیماری‌های التهابی مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
وی ادامه داد: «استفاده از نانوحامل سنتز شده در این طرح به‌منظور دارورسانی هدفمند به بافت توموری موجب می‌شود، اثرات جانبی دارو بر روی بافت‌های سالم اطراف تومور به‌طور مؤثری کاهش یافته و اثربخشی دارو افزایش پیدا کند.»
همیشه کار توضیح داد: «خاصیت آب‌گریزی داروی ۶- مرکاپتوپورین امکان استفاده از آن را تا حدودی محدود می‌کند. اما با محبوس کردن این دارو در نانوذرات سنتزشده با پوشش پلیمری که قابلیت اتصال کووالانسی این دارو را داراست، می‌توان آن را تا رسیدن به بافت هدف محافظت کرده و در آنجا توسط آنزیم‌ها آزاد نمود.»
در طرح حاضر در ابتدا کوپلیمرهای پاسخگوی سه‌گانه با قابلیت اتصال به نانوذره‌ی مغناطیسی و بارگیری داروی ضد سرطان ۶- مرکاپتوپورین و پس از آن نانوذرات مغناطیسی به روش همرسوبی سنتز شده. در ادامه نانوذرات پلیمری و مغناطیسی به اصطلاح انکوبه شده و نانوحامل هوشمند سنتز شده است. در مرحله‌ی بعد میزان بارگیری و آزادسازی دارو در شرایط متفاوت دما، pH و ریدوکس محیط بررسی شده است. در انتها اثربخشی سامانه‌ی تولید شده در رده‌های سلولی سرطانی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر حامد همیشه کار- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز- دکتر علی‌اکبر انتظامی و دکتر ناصر ارسلانی- اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز- مرجان قربانی- دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه تبریز- و حامد حاجی پور- دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی تبریز- است. نتایج این کار در مجله‌ی New Journal of Chemistry (جلد ۴۰، شماره‌ی ۴، سال ۲۰۱۶، صفحات ۳۵۶۱ تا ۳۵۷۰) به چاپ رسیده است.
