پژوهشگران دانشگاه مراغه در تحقیقات خود به بررسی کارایی برخی از نانوکودها در شرایط مختلف رطوبتی (مطلوب، آبیاری کم و تنش آبی) بر میزان رشد و محصول دهی گیاه ذرت پرداخته‌اند. نتایج این کار حاکی از پتانسیل بالای این نانوکودها برای دستیابی به تولید محصول پایدار
نانوکودها جایگزینی مناسب برای کودهای سنتی
تولید محصول پایدار برای مناطق نیمه خشک از اهمیت بالایی برخوردار است. این هدف با استفاده‌ی هوشمندانه از منابع تولیدی که باید مطابق با شرایط منحصر به فرد هر منطقه طراحی شود، به دست خواهد آمد.
دکتر محسن جان محمدی اهمیت رویکرد تحقیقات به سمت تولید نانوکودها را بدین شرح توضیح داد: «کمبود آب یکی از جدی‌ترین معضلات کنونی و پیش روی بخش کشاورزی است، لذا صرفه جویی آب در این بخش یک اصل مهم و کلیدی به شمار می‌آید. با این حال، کاهش میزان مصرف آب باید به صورت کنترل شده و دقیق صورت گیرد. در غیر این‌صورت با کاهش میزان تولید همراه خواهد بود. از سوی دیگر در شرایط کمبود رطوبت، کارایی کودهای سنتی به شدت کاهش می‌یابد؛ زیرا حرکت مواد غذایی موجود در این کودها به سمت ریشه شدیداً تحت تأثیر رطوبت موجود در خاک می باشد. این در حالی است که نانوکودها، با رهاسازی تدریجی و عرضه‌ی عناصر مورد نیاز گیاه به صورت نانو‌ذرات می‌تواند این مشکل را تا حدودی مرتفع نماید.»
وی در ادامه به هدف دنبال شده در این طرح پرداخت و گفت: «ذرت یک محصول مهم در بین غلات است و در جهان در رتبه‌ی سوم پس از گندم و برنج قرار دارد. این محصول در سراسر ایران نیز تحت شرایط آب و هوایی گوناگون تولید می‌شود. البته بخش عمده‌ای از ذرت تولید شده برای خوراک دام استفاده می‌شود که مصرف آن به طور قابل توجهی در حال افزایش است. به همین دلیل در این تحقیق تلاش شده تا اثر نانوکودهای معدنی و کودهای بیولوژیکی بر رشد و محصول دهی ذرت در شرایط مختلف آبیاری بررسی شود. پیش تر تمامی مطالعات در شرایط مطلوب رطوبتی انجام شده بود.»
به گفته‌ی این محقق، در این نانوکودها ذرات فعال غذایی، در مقیاس نانو بر روی عوامل کلات گر، گردآوری شده‌اند. این مواد با قرار گیری در خاک و در پاسخ به محرک‌های رطوبتی و تغییرات شیمیایی خاک به صورت تدریجی از عامل کلات گر رها شده و توسط گیاه جذب می‌شوند.
این محقق با اشاره به این مطلب که در این پژوهش کاهش میزان مصرف آب (تا ۵۰ درصد) به همراه مصرف کامل نانوکودها توانسته عملکردی برابر و حتی بیشتر در مقایسه با مصرف کودهای سنتی در شرایط فاریاب (آبیاری کامل) به دنبال داشته باشد، به ذکر سایر نتایج مطلوب استفاده از این نانوکود پرداخت و عنوان کرد: «کاهش هزینه‌ی آبیاری در مقایسه با آبیاری معمول، کاهش هزینه‌ی خرید کود در مقایسه با کودهای سنتی، آلودگی کمتر محیط زیست، بهبود کمیت و کیفیت محصول از مهم‌ترین مزایای استفاده از این نانوکودهاست. لذا نتایج حاصل در این طرح در صورت ارزیابی در سایر مناطق، می‌تواند برای کشاورزان قابل اجرا باشد.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر محسن جان محمدی، دکتر ناصر صباغ نیا- اعضای هیأت علمی دانشگاه مراغ-، عذرا نوید-دانشجوی کارشناسی ارشد این دانشگاه- و دکتر اصغر عبادی- عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی- است. نتایج این کار در مجله‌ی Biologija (جلد ۶۲، شماره ۲، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۳۴ تا ۱۴۷) چاپ شده است.
