محققان دانشگاه مازندران و دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل زیست حسگری طراحی کرده‌اند که می‌تواند جهت بررسی توالی DNA بکار گرفته شود. مزیت اصلی زیست حسگر طراحی شده قیمت اندک، پاسخ سریع، طراحی ساده و ابعاد کوچک در مقایسه با سایر ابزارهای موجود جهت بدست آوردن اطلاعاتی در مورد توالی یک ژن خاص است.
زیست‌حسگری با قابلیت بررسی روند ترتیب DNA
تشخیص بهتر، پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها نیازمند ابزارهایی با عملکرد سریع و دقت کافی برای تعیین توالی DNA است. یکی از این ابزارها زیست حسگرها هستند. در این بین دسته‌ای از آن‌ها با عنوان زیست حسگرهای دو رگه سازیDNA، امیدها را برای دستیابی به اطلاعات اختصاصی درباره روند ترتیب DNA افزایش داده‌است.
به گفته‌ی دکتر جهانبخش رئوف، شناسایی نقص‌های ژنتیکی به کمک ابزارهای زیستی در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است. از اینرو، در این کار مبادرت به ساخت زیست حسگری با استفاده از سیستم پیل سوختی میکروبی (MFC) شده است. هدف این تحقیق به دست آوردن اطلاعاتی در مورد توالی یک ژن خاص توسط این حسگر بوده که در مقایسه با روش‌های دو رگه سازی مرسوم، ساد‌ه‌تر، کوچک‌تر، سریع‌تر و ارزانقیمت‌تر باشد.
رئوف در توضیح مزیت‌های اصلی زیست حسگر طراحی شده ابراز کرد: «زیست حسگرDNA طراحی شده، با به کارگیری سیستم MFC، خودکار و قابل حمل است. ضمن اینکه این زیست حسگر، حساسیت و گزینش پذیری بالایی در برابر توالیDNA هدف داشته و از حد تشخیص پایینی نیز برخودار است.»
وی در ادامه افزود: «در آزمایش‌های طراحی شده از این زیست حسگر جهت تعیین مقدار توالی DNA هدف در سرم خون انسان استفاده شده که نتایج قابل قبولی در پی داشته است. لذا در صورت تکمیل مطالعات و دستیابی به تولید انبوه، این زیست حسگر در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی کاربرد خواهد داشت. همچنین، می‌تواند نقش مهمی در تشخیص‌های بالینی بیماری‌های توارثی و عفونی، برای شناسایی ارگانیسم‌های آلوده کننده‌ی مواد غذایی، بررسی‌های زیست محیطی و تحقیقات جنایی نیز داشته باشد.»
شایان ذکر است که از این کار اختراعی تحت عنوان «ساخت زیست حسگر DNA خودکار و قابل حمل برای تشخیص نقص‌های ژنتیکی با استفاده از سیستم پیل سوختی میکروبی» با شماره ثبت ۸۹۲۲۶ در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ثبت شده است.
این تحقیقات حاصل همکاری مریم اصغری- دانشجوی دکترای شیمی تجزیه دانشگاه مازندران- دکتر جهانبخش رئوف- عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران- و دکتر مصطفی رحیم نژاد- عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل- است. نتایج این کار در مجله‌ی Biosensors and Bioelectronics با ضریب تاثیر ۷/۴۷ (جلد ۷۲، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۷۳ تا ۱۷۶) به چاپ رسیده است.
