محققان دانشگاه گیلان در طرحی آزمایشگاهی به درخواست یک شرکت ایرانی، مکمل‌های غذایی ساخته‌اند که قابلیت بهبود تولید گوشت بلدرچین را دارد. این نتایج در بخش کشاورزی و صنعت پرورش دام و طیور و به ویژه صنعت پرورش بلدرچین قابل کاربردند.
ساخت مکمل‌های غذایی برای طیور، به کمک نانوذرات اکسیدروی
بلدرچین ژاپنی یک گونه مهم دامی برای تولید گوشت و تخم است که به عنوان یک منبع غذایی ارزشمند برای مصرف انسان مورد توجه قرار گرفته است. هزینه‌ی نگهداری پایین در ارتباط با اندازه‌ی کوچک بدن، توأم با فاصله نسلی کوتاه (۴ تا ۵ نسل در سال)، مقاومت به بیماری‌ها و تولید تخم بالا، پرورش بلدرچین را به صنعتی سودآور تبدیل کرده است. اما یکی از مشکلات موجود در این صنعت، پایین بودن باروری و قابلیت جوجه‌درآوری آن است. قدرت جوجه درآوری تخم‌های بارور در بلدرچین حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد است. به عبارتی ۵۰ تا ۷۰ درصد از تخم‌های گذاشته شده را شامل می‌شود.
زینب خوب بخت، مجری طرح، در معرفی کار تحقیقاتی صورت گرفته عنوان کرد: «عنصر روی، یکی از مواد معدنی است که در بسیاری از اعمال حیاتی بدن نقش دارد. اکثر مواد خوراکی تشکیل دهنده‌ی جیره‌ی غذایی در صنعت پرورش بلدرچین، از لحاظ این عنصر دچار کمبود است. بنابراین ضرورت دارد که این عنصر به شکل مکمل‌های غذایی مجزایی به جیره اضافه شود. لذا این پژوهش به منظور بررسی اثر منابع مختلف روی (معدنی، آلی و نانو) بر عملکرد تولید گوشت و تولید مثل بلدرچین ژاپنی انجام شده است.»
خوب بخت در ادامه افزود: «نانواکسید روی، ماده‌ی جدیدی است که با استفاده از علم نانو تولید و به بازار عرضه شده است. علیرغم توسعه‌ی استفاده از ترکیبات نانو در صنایع مختلف، اثرات این گونه مواد در بسیاری از ابعاد بر بدن دام‌ها و طیور ناشناخته است. لذا ضروری است از این ترکیبات به عنوان مکمل خوراکی در جیره‌ی دام‌ها نیز استفاده شده و اثرات احتمالی آن‌ها بر این حیوانات نیز بررسی شود.»
در این تحقیقات تعدادی جوجه‌ی یک روزه به صورت ۴ گروه آزمایشی و در قالب طرح کاملاً تصادفی در مزرعه‌ی پژوهشی دانشگاه گیلان پرورش داده شده‌اند. در طی بررسی‌ها عملکرد تولید و تولیدمثلی پرنده، به ویژه پرنده‌ی نر مورد ارزیابی قرار گرفته است.
به گفته‌ی خوب بخت، هزینه‌ی استفاده از مواد نانویی در مکمل رشد بلدرچین اندکی بالاتر است. اما افزایش چشمگیر رشد بلدرچین و متعاقب آن کاهش دوره‌ی پرورش علاوه بر اینکه این هزینه‌های اندک را جبران می‌کند، در مقایسه با مواد معدنی ماکرو نیز سودآوری بیشتری را نصیب پرورش دهنده می‌کند. همچنین به دلیل بالا بودن زیست فراهمی عناصر نانو، دفع مواد معدنی از طریق مدفوع کاهش یافته و در نتیجه آلودگی زیست‌محیطی از طریق عناصر کاهش پیدا می‌کند.
لازم به ذکر است که مطالعات در بخش تولیدمثل هنوز کامل نشده است و بررسی داده‌ها در این خصوص در حال تکمیل است.
گفتنی است این مکمل غذایی به صورت یک اختراع با شماره بین المللی B82Y;B01B;B82B نیز به ثبت رسیده است.
این طرح در قالب پایان‌نامه‌ی دکترای زینب خوب بخت به راهنمایی دکتر مهرداد محمدی و دکتر محمد روستایی علی مهر از دانشگاه گیلان و با درخواست شرکت حس سبز ماندگار صورت گرفته است. این پایان‌نامه در ستاد توسعه‌ی فناوری نانو تحت عنوان پایان‌نامه‌ی مورد نیاز صنعت تأیید شده است. آیین نامه‌ی حمایت از پایان نامه‌های مورد نیاز صنعت در سایت www.nano.ir/hrdc موجود است.
