محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی (انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور) و دانشگاه تربیت مدرس، اقدام به ساخت نانولیپوزوم‌هایی با کاربرد کپسوله نمودن ۲ نوع از اسیدهای چرب امگا ۳ نموده‌اند. این نانولیپوزوم‌ها که در مقیاس آزمایشگاهی ساخته و بررسی شده‌اند، توانسته‌اند از اکسید شدن این اسیدهای چرب تا مدت زمان مشخصی جلوگیری کنند. این ویژگی مانع از تخریب و فساد زود هنگام این گروه اسیدهای چرب خواهد شد.
افزایش زمان ماندگاری اسیدهای چرب امگا-۳ با نانولیپوزوم‌ها
نقش اسیدهای چرب زیست فعال (بیواکتیو) در سلامتی انسان از زمان‌های گذشته مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. شواهد موجود، بیانگر ارتباط بین اسیدهای چرب امگا ۳ و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی است که خود دلیلی اساسی برای بسیاری از مطالعات انجام شده در این حوزه بوده است. در بین این اسید‌ها، دو گروه دوکوزاهگزاانوئیک اسید (DHA) و ایکوزاپنتاانوئیک اسید (EPA) توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است.
دکتر زهرا هادیان در شرح ضرورت تحقیق صورت گرفته عنوان کرد: «متأسفانه اسیدهای چرب EPA و DHA مستعد به اکسیداسیون در شرایط محیطی هستند. اما اکسیداسیون این اسیدهای چرب را می‌توان با استفاده از روشهای مختلف کپسوله کردن از جمله لیپوزومها به همراه انتی اکسیدان ممانعت نمود».
به گفته‌ی هادیان هدف از این تحقیق تولید و ارزیابی نانولیپوزوم‌هایی به عنوان حامل‌های این گروه از اسیدهای چرب
امگا- ۳ بود. در واقع در مطالعه‌ی حاضر، به منظور دستیابی به فرمولاسیون مناسب، اثر ترکیبات لیپیدی و روشهای ساخت روی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی نانولیپوزوم حاوی DHA و EPA ارزیابی شده است. علاوه بر این، پایداری فیزیکی و شیمیایی از طریق مشاهده‌ی اندازه ذرات، توزیع اندازه ذرات، میزان پتانسیل زتا، کارایی درون پوشانی اسیدهای چرب و مقادیر پراکسید و ترکیبات فرار آلدئیدی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج با یکدیگر مقایسه شده است.
وی در ادامه به نتایج کسب شده اشاره کرد و افزود: «همانگونه که پیشتر گفته شد، ترکیبات چربی‌دوست درون پوشانی شده (روغن ماهی یا اسیدهای چرب امگا-۳) نسبت به اکسایش بسیار حساس هستند و در طی فراوری به دلیل ماهیت غیراشباعی، متحمل تغییراتی می‌شوند. طبق نتایج کسب شده در این کار، نانولیپوزوم‌ها اثر مثبتی بر جلوگیری از اکسیداسیون این اسید‌ها دارند. به عبارت دیگر نانولیپوزوم‌های حامل ساخته شده، می‌توانند منجر به کاهش میزان اکسایش و فساد ترکیبات چربی‌دوست در بازه زمانی ۹۰ روزه شوند.»
از این طرح تا کنون دو اختراع تحت عنوان «فرمولاسیون و تولید نانولیپوزوم‌های حاوی اسیدهای چرب روغن ماهی به شماره ثبت ۰۲۷۱۴۳ ۸۹/الف» و «تولید نانولیپوزوم‌های پایدار حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ به شماره ثبت ۰۱۰۱۰۱ ۸۹/الف» به ثبت رسیده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر زهرا هادیان- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- دکتر محمد علی سحری- عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس- و دکتر حمیدرضا مقیمی- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- و سایر همکارانشان است. نتایج این کار در مجله‌ی Food Chemistry با ضریب تاثیر ۴/۰۵ (جلد ۲۱۵، سال ۲۰۱۷، صفحات ۱۵۷ تا ۱۶۴) است.
