پژوهشگران دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر با همکاری مرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردابی شهید مطهری یاسوج موفق شدند با افزودن نانوذرات به جیره‌ی غذایی ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان، بهره‌وری در تولید آن‌ها را افزایش دهند. این طرح در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده است.
افزایش بهره‌وری در صنعت شیلات به کمک فناوری نانو
ایران، یکی از بزرگ‌ترین مراکز پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در دنیا به شمار می‌آید. در سال‌های اخیر، میزان تولید این نوع ماهی به دلیل خشک‌سالی با کاهش چشمگیری مواجه بوده است. ازاین‌رو محققان این حوزه به دنبال راهکارهایی برای افزایش تولید این نوع ماهی با توجه به مشکلات ناشی از خشک‌سالی بوده‌اند. در این راستا، فناوری نانو می‌تواند محققان این حوزه را در افزایش تولید این ماهی یاری نماید.
دکتر سعید کیوان شکوه ضمن یادآوری تأثیر کم‌آبی و خشک‌سالی، هدف از انجام این طرح را افزایش تراکم کشت قزل‌آلای رنگین‌کمان بدون کاهش رشد، بازماندگی و آسیب دیدن ایمنی این‌گونه ماهی، با افزایش نانومکملها به جیره‌ی غذایی آن‌ها عنوان نمود.
وی در ادامه افزود: «اضافه کردن نانومکملها به جیره غذایی ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان موجب شد تولید این نوع ماهی در واحد حجم افزایش قابل‌توجهی داشته باشد و در مصرف آب صرفه‌جویی شود.»
به گفته‌ی کیوان شکوه افزایش تراکم می‌تواند منجر به کاهش رشد و بروز استرس در ماهی قزل‌آلا بشود و سیستم ایمنی بدن ماهی را تحت تأثیر قرار دهد. اما با افزودن ویتامین E و نانوذرات سلنیوم به جیره‌ی غذایی، افزایش کشت بدون کاهش رشد و بروز استرس امکان پذیر شده است.
در تحقیق حاضر پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در تراکم پایین (۲۰ کیلوگرم بر مترمربع) و بالا (۸۰ کیلوگرم بر مترمربع) به مدت دو ماه انجام شده و در طول دوره‌ی آزمایشی ماهیها با استفاده از جیره‌ی مکمل شده با ویتامین E و نانوذرات سلنیوم و یا جیره غذایی عادی تغذیه شده‌اند. سپس شاخص‌های رشد، ایمنی، استرس و بیان ژن در گروه‌های آزمایشی مورد مقایسه قرار گرفته است.
نتایج آزمایش‌های انجام شده امکان افزایش کشت تا میزان ۸۰ کیلوگرم بر مترمکعب به کمک مکمل حاوی نانوذرات سلنیوم و ویتامین E را تائید می‌کنند.
این تحقیقات با تلاش‌های مهدی نادری کوشک- دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر- دکتر سعید کیوان شکوه و دکتر امیر پرویز سلاطی از اعضای هیأت علمی این دانشگاه با همکاری دکتر علیرضا قائدی- عضو هیات علمی سازمان تحقیقات شیلات ایران– به انجام رسیده است. نتایج این کار در مجله‌ی Aquaculture با ضریب تأثیر ۱/۸۹۳ (جلد ۴۷۳، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۱۵ تا ۲۲۲) چاپ شده است.
