پژوهشگران دانشگاه تبریز موفق به ساخت نانوحسگری زیستی شده‌اند که میتواند میزان تضعیف سیستم ایمنی بر اثر سلولهای سرطانی را مشخص کرده و تشخیص زودهنگام و مناسبی جهت ممانعت از متاستاز شدن سرطان در اختیار قرار دهد. این نانوحسگر در حال حاضر در مقیاس آزمایشگاهی ساخته شده است.
نانوحسگرها، ابزاری تشخیصی جهت جلوگیری از متاستاز شدن سرطان
تومورها پس از مصرف تریپتوفان که یک اسید آمینه‌ی ضروری موجود در بدن است، به کمک آنزیم‌‌های خاصی آن را به کینورنین تبدیل می‌‌کنند. کینورنین تولید شده به گیرنده‌‌های موجود در سطح سلولهای ایمنی (مثل B Cell و T Cell) متصل شده و مانع از فعالیت ایمنی این سلول‌‌ها در قبال سلولهای سرطانی می‌شود. در نتیجه به دنبال این اتفاق، سرطان با فرآیند متاستاز به سایر نقاط بدن سرایت می‌کند که خود دلیل عمده‌ی مرگ افراد سرطانی است.
به همین دلیل نوسان نسبت کینورنین به تریپتوفان میتواند در پیشرفت برخی از سرطان‌‌ها و بیماری‌‌های عصبی تأثیرگذار باشد. علاوه بر این، ارزیابی این نسبت میتواند اطلاعات ارزشمندی در مورد اثر درمانی برخی داروها به دست دهد. بدین منظور، طراحی نانوحسگرهای زیستی جهت بررسی این نسبت اهمیت خاصی خواهد داشت.
هدف از این کار تحقیقاتی طراحی نانوحسگری زیستی برای بررسی میزان تضعیف سیستم ایمنی ایجاد شده توسط انواع سلولهای سرطانی مانند سرطان کبد، تومور مغزی، سرطان ریه و سرطان روده بزرگ به واسطه‌ی مصرف تریپتوفان و تولید کینورنین و تأثیر برخی از داروها بر میزان متاستاز این سلولهای سرطانی بود.
این نانو حسگر زیستی توسط نانولوله‌های چند دیواره‌ی کربنی و آنتی بادی مخصوص کینورنین بر روی الکترود‌های صفحه چاپی ساخته شده است و در روند کار آزمایشگاهی غلظت کینورنین و تریپتوفان در انواع سلولهای سرطانی ذکر شده توسط آن اندازه‌گیری شده است.
نانوحسگر پیشنهادی به روشی ساده و با هزینه‌ی پایین ساخته شده است. پاسخ سریع، حساسیت بالا، محدوده‌ی تشخیص خطی وسیع و قدرت انتخابی خوب از دیگر ویژگی‌های این نانو حسگر زیستی به شمار می‌رود. لازم به ذکر این نانو حسگر زمینه را برای مطالعه‌ی اثر داروهای جدید بر روی سلولهای سرطانی در محیط آزمایشگاهی بدون نیاز به بدن موجود زنده فراهم می‌کند.
پری کرمی- فارغ التحصیل دوره دکتری شیمی تجزیه از دانشگاه تبریز- دکتر میر رضا مجیدی از دانشگاه تبریز، یدالله امیدی و دکتر ژاله برار از دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دکتر محمد جوهری از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در انجام این طرح همکاری داشته‌اند. نتایج این تحقیقات در مجله‌ی Biosensors and Bioelectronics با ضریب تأثیر ۷/۴۷۶ (جلد ۹۲، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۸۷ تا ۲۹۳) به چاپ رسیده است.
