محققان دانشگاه تربیت مدرس تهران با همکاری محققان دانشگاهی کره جنوبی نانوذراتی از جنس آلبومین سنتز کرده‌اند که قابلیت بالایی در حمل و رساندن دارو به بافت آسیب‌دیده دارند. عملکرد این نانوحامل برای یک نوع داروی ضد سرطان مورد ارزیابی قرارگرفته و نتایج رضایت‌بخشی گزارش شده است.
سنتز نانوذرات پروتئینی حامل دارو در دانشگاه تربیت مدرس
امروزه استفاده از روش‌های دارورسانی نوین یکی از راه‌های اصلی افزایش اثربخشی دارو و کاهش عوارض جانبی آن محسوب می‌شود. فناوری نانو نقش قابل‌توجهی در سامانه‌های دارورسانی هوشمند بازی می‌کند. در این سامانه‌ها دارو از محل ورود به بدن تا بافت موردنظر تحت حفاظت و مراقبت قرار گرفته و خواص خود را حفظ می‌نماید. استفاده از نانوذرات پروتئینی به‌عنوان حامل و محافظ دارو در سال‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است.
مریم سادات صفوی با معرفی آلبومین به‌عنوان فرآوان‌ترین پروتئین موجود در خون، اهداف تعیین شده در این طرح را این‌گونه تبیین نمود: «نانوذرات آلبومین به دلیل غیرسمی بودن، زیست سازگاری بالا و زیست‌تخریب‌پذیری خوب به‌عنوان یک حامل مطلوب در دارورسانی مطرح‌شده و روش‌های مختلفی برای سنتز آن در دسترس است. اما مسئله‌ی حائز اهمیت این است که در حین سنتز، ساختار آلبومین تغییر نکند تا بتواند کارایی مشابه عملکردش در بدن را از خود نشان دهد. در طرح حاضر از یک روش جدید موسوم به روش خودآرایی برای سنتز این نانوذرات استفاده شده است.»
به گفته‌ی این محقق، استفاده از روش سنتز در این طرح علاوه بر اینکه موجب تثبیت ساختار آلبومین پس از سنتز می‌شود، از سرعت بالاتر و قیمت پایین‌تری نسبت به روش‌های متداول سنتز برخوردار است.
صفوی ضمن ارائه‌ی توضیحاتی در رابطه با معایب روش‌های متداول سنتز آلبومین افزود: «روش خودآرایی یک روش جدید برای سنتز نانوذرات آلبومین است که علی‌رغم دارا بودن مبنای شیمیایی، استفاده‌ی محدود از حلال‌های آلی مانع از ایجاد تغییرات عمده در ساختار دوم آلبومین می‌شود. با این‌وجود، به دلیل اینکه معمولاً در این روش از دماهای بالا (۳۷ تا ۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد) استفاده می‌شود، کنترل کردن اندازه نانوذرات مشکل است و نانوذرات پس از مدت کوتاهی پس از تشکیل، شروع به رشد می‌کنند. در این پژوهش با اصلاح روش خودآرایی، دمای فرایند را کنترل کرده‌ایم تا نانوذرات در بازه زمانی طولانی تری رشد کنند و اندازه‌ی آن‌ها در مقیاس نانو قابل کنترل باشد. همچنین، به‌منظور کمینه کردن تغییرات ساختاری در آلبومین، از ماده‌ی کاهنده استفاده نشده است.
در این طرح نانو حامل‌های آلبومین در شرایط متفاوت با ماده کاهنده و بدون آن در قدرت یونی بالای بافر سنتز شده‌اند. سپس تغییرات ساختاری آلبومین پس از سنتز مورد ارزیابی قرار گرفته و همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی کورکومین در نانوذرات و نیز توانایی این نانوذرات برای رساندن داروی ضد سرطان و آب‌گریز کورکومین بررسی شده است.
ابعاد نانوذرات آلبومین سنتز شده بدون حضور ماده‌ی کاهنده ۱۰۹ نانومتر و ظرفیت بارگذاری آن ۷ درصد بوده است. این در حالی است که نانوذرات سنتر شده در حضور ماده‌ی کاهنده ۹۳ نانومتر و ظرفیت بارگذاری آن ۱۰ درصد گزارش شده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های مریم سادات صفوی- دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه تربیت مدرس تهران- با همکاری محققانی از کشور کره جنوبی است. نتایج این کار در مجله‌ی International Journal of Pharmaceutics با ضریب تأثیر ۳٫۶۴۹ (جلد ۵۲۹، شماره‌ی ۱-۲، سال ۲۰۱۷، صفحات ۳۰۳ تا ۳۰۹) منتشر شده است.
