پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینای همدان با انجام یک تحقیق آزمایشگاهی بر لزوم استانداردسازی و مدیریت استفاده از فناوری نانو در صنایع غذایی تأکید کردند. در این تحقیق تأثیر استفاده بیش‌ازاندازه نانومواد بر گیاه لوبیا به‌عنوان یک گیاه پرمصرف در جهان مورد بررسی قرار گرفته است.
لزوم مدیریت استفاده از فناوری نانو در صنایع غذایی
خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد نانومواد، استفاده گسترده آن‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، کشاورزی و صنایع غذایی را در پی داشته است. در حال حاضر، بالغ‌بر ۱۵ درصد محصولات صنعتی مورد استفاده در دنیا از فناوری نانو بهره می‌برند. انتظار می‌رود با ادامه مسیر تجاری‌سازی محصولات نانویی، حجم وسیعی از نانوذرات وارد محیط‌زیست شده و اکوسیستم گیاهی و جانوری را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین بهتر است قبل از رسیدن به شرایط غیرقابل‌کنترل هجوم نانوذرات، میزان تأثیر آن‌ها بر محیط‌زیست بررسی شده و استانداردهای لازم تعریف گردد.
هاجر صالحی، محقق طرح، ضمن اشاره به این مطلب که در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته بررسی تأثیر نانومواد بر اکوسیستم گیاهی را یکی از زمینه‌های بسیار حائز اهمیت در علم نانو اعلام شده است گفت: «تحقیق حاضر بر مبنای این سؤال پایه‌ریزی شد که آیا نانومواد می‌توانند بر کیفیت و مواد مؤثره گیاه لوبیا به‌عنوان یک گونه گیاهی پرمصرف در جهان تأثیر بگذارند یا خیر؟ مکانیسم این تأثیرها چیست و مقدار بهینه استفاده از نانومواد چقدر است؟»
وی ادامه داد: «نتایج حاصله از این طرح می‌تواند کمک مؤثری در مدیریت استفاده از نانوذرات و کاهش اثرات منفی و سمی آن‌ها بر محیط و موجودات زنده و در نتیجه کاهش خطرات ناشی از آن‌ها داشته باشد.»
در این تحقیق گیاه باقلای گلخانه‌ای در معرض ۵ غلظت مختلف ۰، ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ میلی‌گرم بر لیتر از نانوذرات اکسید سریم قرار گرفته است. عملیات اعمال نانوذرات به دو صورت اسپری و خاک حاوی نانوذره انجام شده است. پس از ۱۵ روز، نمونه‌ها از حیث جذب و انتقال عنصر سریم از ریشه و برگ تحت آزمون‌های مختلفی قرار گرفته‌اند. به گفته این محقق، بازده گیاه از جمله تعداد میوه و دانه تحت تأثیر نانوذرات قرار گرفتند. به‌طوری‌که در غلظت¬های بالای ۶۷ درصد نانوذرات، سقط رویان افزایش یافت و به نوبه خود باعث کاهش ۶۷ درصدی در میزان تشکیل دانه و میوه شد. بنابراین مقادیر کمتر از ppm 250 را می‌توان به‌عنوان غلظت بهینه و احتمالاً بی‌خطر استفاده از نانوذره اکسید سریم در نظر گرفت.
دکتر منصور غلامی و دکتر عبدالکریم چهرگانی راد – اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان، هاجر صالحی- دانشجوی مقطع دکتری این دانشگاه و دکتر احمد مجد- عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال در انجام این طرح همکاری داشته‌اند. محققی از کشور ایتالیا نیز همکار این طرح بوده است. نتایج این کار در مجله‌ی Science of the Total Environment با ضریب تأثیر ۴٫۹ (جلد ۶۱۶، سال ۲۰۱۸، صفحات ۱۵۴۰ تا ۱۵۵۱) منتشر شده است.
