پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینای همدان موفق به ساخت نانوحامل‌هایی برای انتقال هوشمند دارو به سلول‌های سرطانی بافت رحم شده‌اند. افزایش مدت زمان حضور دارو در جریان خون،کاهش سمیت و افزایش نیمه عمر دارو نسبت به داروهای متداول شیمی درمانی از جمله مزیت‌های کاربرد نانو حامل ساخته شده است. این نانوحامل در مقیاس آزمایشگاهی سنتز و ارزیابی شده است.
نانوذرات مغناطیسی، کپسول‌های حمل هوشمند دارو به بافت سرطانی
امروزه با توجه به شیوع بیماری سرطان در بین مردم جهان و تلاش‌های گسترده جهت مقابله با این بیماری، تلاش محققان در راستای کاهش اثرات جانبی داروهای ضدسرطان و همچنین افزایش اثربخشی این داروهاست. یکی از مهمترین راهکارهای بیان شده در این زمینه، طراحی نانو حامل‌های هوشمند انتقال دارو به منظور رهاسازی کنترل شده‌ی داروها در بافت هدف است.
به گفته‌ی ندا حسین پور مقدم، دانش‌آموخته‌ی دکترای دانشگاه بوعلی سینای همدان، سرطان رحم نیز جزء یکی از کشنده‌ترین سرطان‌هاست. همانگونه که بیان شد با توجه به عوارض جانبی بالای داروهای طراحی شده جهت درمان این نوع از سرطان، در این تحقیقات آزمایشگاهی، نانوحامل حاوی داروی نویراپین سنتز و بررسی شده که هدف اصلی آن مهار رشد سلول‌های سرطانی رحم است.
حسین پور در ادامه عنوان کرد: «در این پژوهش، از نانو ذرات مغناطیسی عامل دار شده با ترکیب کیتوسان جهت سنتز نانوحامل و انتقال داروی نویراپین به سلول‌های سرطانی رحم (Hela) و همچنین رهاسازی آهسته‌ی این دارو، جهت افزایش مرگ سلول‌های سرطانی استفاده شده است.»
وی دلیل کاربرد نانوذرات فلزی مغناطیسی را بدین شرح بیان کرد: «اگرچه این ذرات به عنوان یکی از مهمترین و پرکاربردترین انواع نانومواد، در شاخه‌های مختلف قابلیت استفاده دارند؛ اما نقش آن‌ها در زیست پزشکی و به ویژه در زمینه‌ی دارورسانی قابل توجه است. در واقع مغناطیس ذاتی این ترکیبات ویژگی هدف یابی را آسان کرده و دارورسانی را از طریق تمرکز میدان‌هایی با قدرت بالا و امکان تجمع بالای نانوذرات در محل مورد نظر فراهم می‌کند. همچنین استفاده از روش‌های اصلاح سطحی، خواص زیست پزشکی مطلوب و پایداری را برای نانوذرات فلزی مغناطیسی ایجاد کرده و از اثرات سمیت این نانوذرات روی سلول‌ها یا پروتئین‌های بیولوژیکی ممانعت بعمل می‌آورد. این امر افزایش زیست سازگاری چنین نانوذراتی را در پی خواهد داشت.»
به گفته‌ی حسین پور نتایج این تحقیق نشان داده که رهاسازی پیوسته بالای ۸۰ درصد داروی نویراپین از حفرات نانوذرات مغناطیسی طی یک دوره ۲۶ ساعته، باعث تأثیر بیشتر نانوذرات حامل داروی نویراپین بر روی سلول‌های سرطانی Hela نسبت به خود داروی نویراپین می‌شود. علاوه بر این، نتایج حاصل از آزمون MTT تأثیر مشابه نانوذرات حامل داروی نویراپین و داروی ضد سرطان شناخته شده جفتنیب بر روی سلول‌های سرطان رحم را نشان می‌دهد. همچنین عوارض جانبی کمتر نانوذرات حامل داروی نویراپین نسبت به داروی جفتنیب بر روی سلول‌های نرمال Vero از مهمترین دستاوردهای مربوط به کاربرد این نانوذرات در انتقال دارو به صورت هدفمند است.
در این تحقیق برای شناسایی ساختار نانوحامل از آزمون‌های FT-IR، XRD، SEM-EDX و VSM استفاده شده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های پروفسور صادق صالح زاده- عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان، دکتر ندا حسین پور مقدم، دکتر جمشید رختشه – دانش‌آموختگان دکترای این دانشگاه و سایر همکارانشان بوده است. نتایج این کار در مجله International Journal of Biological Macromolecules با ضریب تأثیر ۳/۹۰۹ (جلد ۱۱۸، سال ۲۰۱۸، صفحات ۱۲۲۰ تا ۱۲۲۸) منتشر شده است.
