محقق دانشگاه تبریز با حمایت و همکاری یک شرکت فعال در حوزه دارو، موفق شده با تولید یک نانوکامپوزیت سبز و استفاده از آن در فرایند کاشت گیاه بادرنجبویه، میزان تولید ترکیبات دارویی توسط این گیاه را به سطح قابل قبولی برساند.
همکاری صنعت و دانشگاه در جهت تولید مواد اولیه محصولات آرایشی بهداشتی
استفاده از ترکیبات دارویی موجود در گیاهان از دیرباز مورد توجه بوده است. با پیشرفت فناوری‌های نوین و اهمیت بالای هزینه نهایی محصولات دارویی و بهداشتی، استفاده از عصاره گیاهان بیش‌ازپیش مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، محققی از دانشگاه تبریز با انجام یک پژوهش در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد و تحت حمایت یک شرکت فعال در حوزه تولید دارو، موفق شد تا با ابداع روشی مبتنی بر فناوری نانو، میزان تولید یک ترکیب دارویی مفید توسط گیاه بادرنجبویه را به سطح مطلوبی افزایش دهد.
زهرا رضایی، دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، ضمن اشاره به ترکیب رزمارینیک اسید به‌عنوان یک ترکیب دارویی ارزشمند، در خصوص رویکرد این طرح به‌منظور افزایش میزان تولید این ترکیب گفت: «رزمارینیک اسید یک ترکیب دارویی ارزشمند است که در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. منبع اصلی تأمین این ترکیب، گیاه رزماری است که رشد کمی از خود نشان داده و میزان کمی از این ماده را تولید می‌کند. از سوی دیگر، گیاه بادرنجبویه را نیز می‌توان یکی از منابع تأمین رزمارینیک اسید به شمار آورد. ما در این طرح با ارائه یک راهکار مبتنی بر فناوری نانو موفق شدیم سرعت تولید رزمارینیک اسید در گیاه بادرنجبویه را به نحو مطلوبی افزایش دهیم.»
وی ادامه داد: «در واقع در این طرح ما یک نانوکامپوزیت سنتز کرده‌ایم که می‌تواند با ورود به سلول‌های گیاه بادرنجبویه، این گیاه را برای تولید اسید رزمارینیک اسید بیشتر تحریک کند.»
این محقق در تشریح مکانیسم عملکرد این نانوکامپوزیت گفت: «تولید اسید رزمارینیک یک واکنش دفاعی در گیاه بادرنجبویه است که در اثر قرارگیری در معرض عوامل بیرونی فیزیکی، شیمیایی و میکروبی به وقوع می‌پیوندد. نانوکامپوزیت سنتز شده در این طرح نیز نقش این عامل بیرونی را برای گیاه بازی کرده و با ورود به سلول‌های گیاه موجب بروز پاسخ دفاعی گیاه، فعال شدن آنزیم‌های کلیدی و تولید اسید رزمارینیک می‌گردد.»
در این طرح در ابتدا نانوکامپوزیت اکسید منیزیم تثبیت‌شده بر روی نانوپرلیت با استفاده از عصاره گیاه بادرنجبویه، نمک منیزیم کلرید شش آبه و نانوپرلیت سنتز شده است؛ در ادامه غلظت‌های مختلفی از این نانوکامپوزیت در محیط کشت گیاه تزریق شده و اثرات آن بر میزان تولید رزمارینیک اسید مورد بررسی قرار گرفته است.
رضایی معتقد است استفاده از این روش جهت تولید رزمارینیک اسید به‌عنوان مواد اولیه بسیاری از محصولات دارویی، آرایشی و بهداشتی می‌تواند این ماده را با قیمت بسیار پایین‌تر از نمونه خارجی در اختیار صنایع مربوطه قرار دهد.
این طرح در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد زهرا رضایی، با راهنمایی دکتر سعید جعفری راد و با همکاری شرکت بهبود نانو دارو انجام شده و تحت عنوان پایان‌نامه‌ی موردنیاز صنعت به تأیید داوران ستاد ویژه توسعه فناوری نانو نیز رسیده است. آیین‌نامه‌ی حمایت از پایان‌نامه‌های موردنیاز صنعت در سایت www.nano.ir/hrdc موجود است.
