پژوهشگران دانشگاه صنعتی سهند تبریز در تحقیقات آزمایشگاهی خود به فرمولاسیون نانوجوهر ضد جعل دست یافتند که می‌توان از آن جهت افزایش امنیت اسکناس‌ها و اسناد مالی بهره برد. در حال حاضر این محصول به تولید نیمه‌صنعتی نیز رسیده است.
تلاش برای بومی‌سازی جوهرهای ضد جعل مبتنی بر فناوری نانو
با پیشرفت فناوری در حوزه چاپ اسکناس، فناوری در حوزه جعل اسناد نیز به همین سرعت در حال گسترش است. ازاین‌رو مؤسسات مالی و بانک‌های مختلف در دنیا به دنبال روش‌هایی برای ارتقای امنیت اسناد مالی خود هستند. یکی از رویکردهای جلوگیری از جعل اسناد، استفاده از جوهرهای ضدجعل در چاپ و نشان‌دار کردن اسناد است که اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. حال یک گروه تحقیقاتی در دانشگاه صنعتی سهند تبریز موفق شده‌اند با به‌کارگیری فناوری نانو، به دانش فنی تولید نیمه‌صنعتی جوهرهای ضدجعل دست یابند.
دکتر حسین روغنی ممقانی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی سهند تبریز، ضمن تأکید بر اهمیت استفاده از جوهرهای ضدجعل به‌منظور ارتقای امنیت اسناد مالی و امنیتی کشور و قیمت بالای این جوهرها، تولید این جوهرها در کشورها را ضروری دانست و افزود: «در طرح حاضر ما موفق به تولید نیمه‌صنعتی یک نانوجوهر پایه آبی شده‌ایم که به‌طور هم‌زمان از دو نوع خواص نوری برخورداست، به‌نحوی‌که می‌توان از آن جهت ضدجعل کردن اسناد مالی و امنیتی استفاده کرد.»
وی ادامه داد: «از مهم‌ترین نتیجه این طرح می‌توان به صرفه‌جویی قابل‌توجه در هزینه‌های تأمین جوهرهای ضدجعل و همچنین افزایش قابل‌توجه ضریب امنیت این جوهرها اشاره کرد.»
به گفته این محقق، نانوجوهرهای تولید شده در این طرح بر خلاف نمونه‌های مشابه موجود در بازار، به‌طور هم‌زمان از دو خاصیت نوری فتوکرومیک و فلورسانس به‌عنوان نشانه‌های امنیتی بهره می‌برند؛ بدین معنی که هنگامی‌که این جوهرها در معرض تابش فرابنفش قرار می‌گیرند ضمن تغییر رنگ، تابش فلورسانس نیز خواهند داشت. همچنین حضور گروه‌های عاملی قطبی در ساختار این نانوجوهرها، موجب تثبیت مناسب ذرات آن بر روی کاغذ می‌شود.
در این پژوهش ابتدا لاتکس‌های آکریلیک پایه آبی فتوکرومیک حاوی یک درصد وزنی ترکیب اسپایروپیران و گروه‌های عاملی مختلف اپوکسی، هیدروکسیل و کربوکسیلیک اسید تولید شده است. سپس اندازه، مورفولوژی و عاملیت ذرات تولید شده توسط آزمون‌های میکروسکوپی و طیف‌نگاری مورد بررسی قرار گرفته است. در انتها نیز قابلیت چاپ پذیری و خواص نوری ذرات تولیدشده ارزیابی شده است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر حسین روغنی ممقانی- عضو هیات علمی، امین عبدالهی- دانشجوی مقطع دکتری و کیوان سهندی زنگ‌آباد- دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه صنعتی سهند تبریز است. نتایج این کار در قالب یک در مجله ACS applied materials & interfaces با ضریب تأثیر ۸٫۰۹۷ (جلد ۱۰، شماره ۴۵، سال ۲۰۱۸، صفحات ۳۹۲۷۹ تا ۳۹۲۹۲) منتشر شده است.
