برای مقابله با نوعی آفت درختان میوه به نام آتشک، نانومحصولی به‌صورت سم ارگانیک ساخته شده که می‌تواند با کارایی بالا برای محافظت از باغات استفاده شود.
سم ارگانیک نانویی برای ممانعت از رشد باکتری آتشک روی درختان میوه
امروزه با توجه به اثرات زیان‌بار مصرف سموم شیمیایی بر محیط‌زیست و سلامت موجودات زنده و انسان‌ها، تحقیقات گسترده‌ای به‌منظور استفاده از ترکیبات و فرآورده‌های زیستی در سراسر دنیا در حال انجام است. یکی از آفات مهم، باکتری اروینیا آمیلوورا است که خسارت‌های قابل توجهی در درختان میوه دانه‌دار مانند سیب، به و گلابی در ایران و کشورهای دیگر ایجاد کرده است. همه ساله در اثر حمله این باکتری بخش عمده‌ای از درختان میوه دانه‌دار شامل به، سیب و گلابی از بین می‌روند. کنترل این آفت به‌طور معمول با استفاده از سموم شیمیایی از جمله ترکیبات اکسید مس صورت می‌گیرد. با توجه به خسارت ترکیبات اکسید مس به شکوفه‌های درخت، محققان همواره به دنبال سموم آلی موثر برای کنترل این آفت بوده‌اند.
در یکی از طرح‌های برنامه طرح‌های نوآورانه فناوری‌نانو (NanoMatch)، محصولی برای مقابله با این باکتری‌ها ارائه شده است. این محصول از عصاره‌های گیاهی مختلف از جمله گیاه مورد، آویشن و زردچوبه تشکیل شده و در واقع ترکیبی ارگانیک است که منجر به از بین رفتن باکتری آتشک می‌شود. نوآوری موجود در این محصول نسبت به محصولات مشابه ارگانیک دیگر، ترکیب چند عصاره گیاهی با یکدیگر است. هر کدام از عصاره‌ها به تنهایی منجر به کاهش رشد باکتری می‌شوند اما در ترکیب با یکدیگر اثر باکتری‌کشی خود را تقویت می‌کنند و عملکرد را افزایش می‌دهند. این سم ارگانیک تولید شده، قابل رقابت با سموم شیمیایی مانند نوردکس بوده و اثرات سوء ناشی از مصرف سموم شیمیایی بر انسان و به‌طور کلی محیط‌زیست را ندارد.
افزایش بازدهی تولید محصول، کاهش اثرات زیان‌بار استفاده از سموم شیمیایی و حفظ محیط‌زیست، حفظ درختان میوه دانه‌دار و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از آتشک بر باغ‌های میوه، تولید سم ارزان قیمت و اقتصادی بودن تولید آن در کشور از مزیت‌های این طرح هستند.
ماندانا بهبهانی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان، مدیر این پروژه است که با همکاری عطیه‌السادات دوازده‌امامی کارشناسی‌ارشد رشته بیوتکنولوژی میکروبی دانشگاه اصفهان و حسین سماواتیان، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان روی توسعه این فناوری کار می‌کنند.
در این طرح سم ارگانیک آتشک با روشی اقتصادی و قابل رقابت با نمونه‌های خارجی تولید شده است. در این روش با استفاده از فناوری‌نانو، خالص‌سازی فرآورده‌های موجود در گیاه بدون نیاز به حلال‌های آلی و دستگاه‌های عصاره‌گیری انجام شده و هزینه تولید محصول چند برابر کاهش یافته است.
