گروه تحقیقاتی دکتر محسن عادلی پژوهشگر و عضو هیئت‌علمی دانشگاه لرستان با همکاری پژوهشگران دانشگاه برلین توانستند با استفاده از نانومواد گرافنی راه‌کاری برای مقابله با ویروس HSV (یک نوع ویروس ایجاد تبخال که از راه بزاق و تماس جنسی منتشر می‌شود) بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها ارائه دهند. این کار پژوهشی با همکاری سه گروه تحقیقاتی از کشور آلمان انجام شده است.
استفاده از فناوری‌نانو به جای آنتی‌بیوتیک برای مقابله با نوعی ویروس
موج اخیر آنفولانزا که موجب مرگ‌ومیر نسبتاً زیادی شد احتمالاً در راستای مقاوم‌شدن ویروس‌ها به درمان‌های فعلی و زنگ خطری است که گویای این حقیقت است که درمان‌های فعلی مؤثر نیستند و باید آن‌ها را ارتقا دهیم و ابزار لازم جهت مقابله با میکروب‌ها را در آینده فراهم کنیم.
دکتر محسن عادلی در مورد این پژوهش گفت: «در این پروژه تحقیقاتی، گروه ما به همراه چند تیم دیگر از کشور آلمان ابزار جدیدی را بر پایه گرافن تهیه کرده است که در از بین بردن نوع خاصی از ویروس (HSV) بسیار مؤثر هستند. در این کار ما با ترکیب برهم‌کنش‌های آبگریز و قطبی، کارایی مواد را برای از بین بردن ویروس‌ها بسیار بالا برده‌ایم به‌طوری‌که هر نانوماده یک ویروس را از بین می‌برد.»
همان‌طور که می‌دانیم در اثر مصرف بی‌رویه و زیاد داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین سایر عوامل محیطی، میکروب‌ها (باکتری‌ها و ویروس‌ها) به‌سرعت در حال تکامل هستند. در نتیجه این تکامل، میکروب‌ها در برابر داروها و آنتی‌بیوتیک‌های موجود مقاوم شده‌اند و دیگر درمان‌های کنونی برای برطرف نمودن بیماری‌های عفونی کارساز نیستند. این مسئله یکی از مهم‌ترین چالش‌های درمانی و یکی از بزرگ‌ترین خطرهایی است که سلامت بشر را در آینده تهدید می‌کند. پیش‌بینی می‌شود در آینده به عصر پیش از آنتی‌بیوتیک برگردیم که در آن دیگر داروهای فعلی کارایی خود را در از بین بردن میکروب‌ها از دست می‌دهند. بنابراین ساخت و کشف مواد جدید که در از بین بردن میکروب‌های مقاوم به دارو مؤثر باشند از اهمیت زیادی برخوردار است.
پژوهشگر دانشگاه لرستان اجرای این طرح را نویدبخش درمان‌های مؤثر و جدید در آینده دانست و گفت: «در این کار تحقیقاتی سعی شده است تا با استفاده از نانومواد گرافنی ساختارهایی تهیه شوند که به طور مؤثر قادر به از بین بردن نوع خاصی از ویروس‌ها هستند. گرافن به عنوان یک نانوماده دوبعدی با نسبت سطح به حجم بسیار بالا به عنوان بستری برای اتصال گروه‌های آبگریز و قطبی مورداستفاده قرار گرفت که نتیجه آن ایجاد مواد عامل‌دار با برهم‌کنش‌های هم‌زمان زیاد (Multivalent interactions) با ویروس‌ها هستند.»
عادلی در ادامه گفت: «این مواد می‌توانند در مقیاس بالا (گرم و بالاتر) تهیه شوند و با توجه به کارایی بسیار بالای آن‌ها در غلظت‌های بسیار پایین (زیر محدوده پیکو مولار)، تهیه آن‌ها در حتی مقیاس گرم می‌تواند نیازها را در سطح وسیعی پوشش دهد، ضمن اینکه در این غلظت پایین سمیت قابل توجهی را در برابر سلول‌های انسانی از خود نشان نمی‌دهند. این مواد می‌توانند در درمان‌های نوین بیماری‌های عفونی و همچنین میکروب‌زدایی آب و محیط زندگی مورداستفاده قرار گیرند.»
گروه تحقیقاتی دکتر امید اخوان در دانشگاه صنعتی شریف و گروهی در دانشگاه کلود برنارد فرانسه نیز در این زمینه فعال هستند. گروه پژوهشی محسن عادلی همکاری‌هایی نیز در زمینه نانومواد گرافنی با انجمن شیمی آمریکا داشته است.
این طرح حاصل تلاش‌های گروه تحقیقاتی محسن عادلی عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان و پژوهشگرانی از دانشگاه برلین آلمان است و در قالب مقاله‌ای با عنوان Functionalized nanographene sheets with high antiviral activity through synergistic electrostatic and hydrophobic interactions در مجله Nanoscale با ضریب تأثیر ۶٫۹۷ (سال ۲۰۱۹) به چاپ رسیده است.
